Το κείμενο που ακολουθεί είναι ομιλία του Γεώργιου Σαχίνη που έγινε στο Μερόπειο Ίδρυμα τον Νοέμβριο του 1961 με την ευκαιρία του εορτασμού του Αγίου Κωνσταντίνου του Υδραίου του οποίου η μνήμη τιμάται κατά μήνα Νοέμβριο. Η ομιλία δημοσιεύτηκε στο παλαιό ιστορικό περιοδικό "ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΥΔΡΑΣ", τεύχος Νοεμβρίου 1961 και μας το επεσήμανε ο φίλος και συνεργάτης του navalhistory.gr κ. Δημήτρης Τσιγκάρης.
Στο πάνθεων των μεγάλων τέκνων της Ύδρας και πλάϊ στους πυρπολητάς του 1821, ξεχωριστή θέση κατέχει ο Ναύαρχος Νικόλαος Βότσης .
Γέννημα και θρέμμα του ηρωοτόκου βράχου της Ύδρας, ο Νικόλαος Βότσης ένιωθε βαθειά μέσα του το βάρος της κληρονομιάς των προγόνων του . Γιός του γιατρού Ιωάννου Βότση και της αρχόντισσας Μαρίας Κουντουριώτη, αδελφής του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, είχε όνομα βαφτιστικό το όνομα του παππού του, καπετάν Νικόλα Βότση. Του θρυλικού Αξιωματικού του ” Άρη” του Αναστάση Τσαμαδού που μετά τον ηρωικό θάνατό του στη μάχη με τον Ιμπραήμ πάνω στο νησί της Σφακτηρίας, το κυβέρνησε ανάμεσα από τα τούρκικα καράβια και πολεμώντας με ολόκληρο σχεδόν τον εχθρικό στόλο, το οδήγησε με σπασμένα τα κατάρτια και ξεσχισμένα τα πανιά ως το λιμάνι της Ύδρας .
Με τέτοια βαρειά κληρονομιά ο Νικόλαος Βότσης ξεκίνησε στην σταδιοδρομία του στο Πολεμικό Ναυτικό.
Μετά από μια δράση συνεχή, όχι συνηθισμένη επαγγελματική, αλλά εμπνευσμένη από το χρέος προς την Πατρίδα, έρχονται οι Βαλκανικοί πόλεμοι, και συναντούμε τον ήρωά μας να υπηρετεί με τον βαθμό του υποπλοιάρχου.
Και έχοντας μέσα του ψυχή μπουρλοτιέρη, ζητάει από το Υπουργείο Ναυτικών να τον τοποθετήσουν σε μικρή μονάδα του στόλου και με σχετική ελευθερία δράσεως. Η αίτηση του αυτή δημιουργεί εντύπωση στους ανωτέρους του, και τον διορίζουν κυβερνήτη του τορπιλοβόλου 11. Ενός μικρού καραβιού, που είχε κι όλας αρχίσει να στενάζει από το πέρασμα του χρόνου. Είχε ναυπηγηθεί το 1885 και είχε τότε ηλικία 27 χρόνων. Μήκος είχε 37 ½ μέτρα, πλάτος 4 μέτρα και 60 εκατοστά, βύθισμα 2 μέτρα και ταχύτητα 13 μίλια την ώρα. Με αυτό το ασήμαντο πλοίο ο Νικόλαος Βότσης έγραψε ιστορία. Γιατί ότι έλειπε από το τορπιλλοβόλο 11, το αναπλήρωσε η Υδραϊκή ψυχή του κυβερνήτου.
Αυτή η απλή και καλοκάγαθη ψυχή του Νικολάου Βότση ήταν προετοιμασμένη για ηρωϊσμούς, γιατί είχε δύο βασικά στοιχεία, την έμπνευση από τις παραδόσεις των προγόνων και την σωφροσύνη.
Μιλώντας για την σωφροσύνη, που εχαρακτήριζε τον Νικόλαο Βότση, πρέπει να αναφέρω ότι προτού ενεργήσει εστάθμιζε την κατάσταση και κατέστρωνε σχέδιο. Τούτο μαρτυρεί, η κατά τις παραμονές των Βαλκανικών Πολέμων μετάβαση του στην Κων/πολη, “ινκόγκνιτο”, με διαβατήριο εμπόρου και με αντικειμενικό σκοπό να εξετάσει ο ίδιος την διάβαση των Δαρδανελλίων, για να είναι σε θέση να διεισδύσει μέσα στα στενά, και να δράση με τόλμη κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, που επλησίαζε.Το σχέδιο όμως τούτο, που δεν επραγματοποίησε από λόγους αντικειμενικούς, μαρτυρεί τις επιτελικές ικανότητές του, και την διορατικότητα με την οποίαν είχε προβλέψει την στρατηγική αξία των στενών.
Μπορεί ο καθένας μας να φαντασθεί την ικανοποίηση του Νικολάου Βότση όταν ένας άλλος μεγάλος Υδραίος, ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, καταναυμάχησε τον τουρκικό στόλο στη περιοχή των Δαρδανελλίων, κατά την περίφημη ναυμαχία της Έλλης. Για τους γεννημένους όμως ήρωες υπάρχει πάντα ευκαιρία. Και η ευκαιρία αυτή ήρθε πολύ πρίν της ναυμαχίας της Έλλης .
Το απόγευμα της 5 Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός Στόλος αποπλέει από το Φάληρο. Επί κεφαλής το θωρηκτόν Αβέρωφ με κυβερνήτη τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη. Ανάμεσα στα θωρηκτά και στα αντιτορπιλλικά του στόλου, που οι Αθηναίοι και οι Πειραιώτες συγκεντρωμένοι στην παραλία αποχαιρετούσαν με τις ευχές τους για τη νίκη, υπήρχε και ένα ασήμαντο καράβι. Το τορπιλλοβόλο 11, με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση.
Στο βάθος του ορίζοντος διαγράφονταν οι βράχοι της Ύδρας, ενώ οι σκιές των ναυμάχων μπουρλοτιέρηδων του 1821 παρακολουθούσαν τα αντάξια τέκνα τους. Ο στόλος ξεκίνησε για το βόρειο Αιγαίο ενώ τα δύο τορπιλλοβόλα ,11 και 14, πήραν διαταγή να περιπολλούν γύρω στην Σκίαθο. Αλλά ο Βότσης δεν ήταν για περιπολίες, ήθελε δράση. Γράφει λοιπόν στον θείο του και Αρχηγό του στόλου Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, να του επιτρέψει να εκτελέσει παράτολμη αποστολή στα Δαρδανέλλια, στη Σμύρνη , ή στην Θεσσαλονίκη. Σαν απάντηση στο γράμμα αυτό φτάνει η διαταγή να ξεκαθαρίσει τα νερά του Θερμαϊκού από κάθε πλοίο. Μα οι συνεχείς αυτές περιπολίες στη θάλασσα του Θερμαϊκού κόλπου, έβαλαν στο νού του Βότση την τολμηρή ιδέα να μπεί στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και να τορπιλίσει το τουρκικό θωρηκτό “Φετχί-Μπουλέντ” που ναυλοχούσε εκεί.
Στο μεταξύ ο Βότσης είχε μάθει κάθε λεπτομέρεια για το εχθρικό πολεμικό με την βοήθεια του ναυτικού ακολούθου της Ελληνικής Πρεσβείας της Κωνσταντινουπόλεως, Υδραίου Αξιωματικού του Ναυτικού, Αντωνίου Κριεζή. Όταν ο Βότσης ήταν έτοιμος, ανυπόμονος πιά, στέλνει στο Υπουργείο Ναυτικών κρυπτογραφικό τηλεγράφημα :
“Παρακαλώ Υπουργείον όπως μοί εγκρίνη, εάν τυχόν παρουσιασθή ευνοϊκή περίστασις, κατά τας διαταχθείσας περιπολίας, είσπλουν είς λιμένα Θεσσαλονίκης, όπου θωρηκτόν “Φετχί – Μπουλέντ”. Και η απάντηση του Υπουργείου ήταν η ακόλουθη: “Εκτελέσατε επίθεσιν κατά του έν Θεσσαλονίκη ορμούντος τουρκικού πλοίου, συμφώνως με πρωϊνήν τηλεγραφικήν συνεννόησιν μετά Αρχηγού Γενικού Επιτελείου”
Και αφού όλα ήταν έτοιμα, η επίθεση αποφασίσθηκε για το βράδυ της 18 Οκτωβρίου 1912.
Πρίν νυχτώσει και ξεκινήσει για το μεγάλο τόλμημα, το Τ-11, και ενώ έπλεε έξω από το Λιτοχώρι, φάνηκαν δύο μικρά καΐκια με καραβοκύρηδες τον Νικόλα Βλαχόπουλο, και τον Μιχάλη Κουφό. Ο Βότσης τους κράτησε για πλοηγούς. Αυτοί όμως τον θερμοπαρακαλούσαν να τους αφήσει, γιατί είχαν γυναίκα και παιδιά και όπως έλεγαν , δεν υπήρχε περίπτωση να γλυτώσουν από την τολμηρή αυτή επιχείρηση.
Ο Βότσης όμως, αν και συγκινήθηκε, τους κράτησε , γιατί είχαν μάθει κιόλας το σχέδιο του, αλλά όταν το απόγευμα της ημέρας εκείνης συνάντησε στο Ελευθεροχώρι το πολεμικό ” Σφακτηρία ” έστειλε έγγραφο, παρακαλώντας την κυβέρνηση να ενδιαφερθεί για τις οικογένειες των δύο ακουσίων πλοηγών, αν πάθουν τίποτε. Και αφού εξετέλεσε το ανθρώπινο αυτό καθήκον, απομακρύνθηκε από την Σφακτηρία, για τον μεγάλο σκοπό, δίνοντας “δια βραχιόνων” το ακόλουθο σήμα :
“To τορπιλλοβόλον 11 πριν επιχειρήσει να γράψει μίαν σελίδα είς την ιστορίαν, σας αποχαιρετά”.
Με σκεπασμένα τα φώτα το Τ 11 ξεκινάει από το Ελευθεροχώρι στις 9:20 το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου 1912, με συντροφιά το συννεφιασμένο φθινοπωρινό ουρανό και τον άγριο γρέγο πού φυσούσε δυνατά. Είχε βάλει πλώρη για το Καραμπουρνού. Και όσο επλησίαζαν στο Καραμπουρνού, τόσο πιο ευδιάκριτος και πιο απειλητικός γινόταν ο προβολέας που είχαν στήσει οι Τούρκοι εκεί πάνω, καθώς στρεφόνταν προς όλες τις κατευθύνσεις, φωτίζοντας κάθε τι που εύρισκε μπροστά του .
Μα δεν ήταν ο προβολέας ο μόνος κίνδυνος. Ο εχθρός είχε ρίξει σε όλη την θάλασσα νάρκες αφήνοντας ένα στενό πέρασμα, πού οδηγούσε προς το Καραβοφάναρο το τοποθετημένο στις εκβολές του Αξιού. Αλλά και ο βυθός δεν ήταν στέρεος. Γιατί το ποτάμι κατέβαζε ένα σωρό μπάζια και τα νερά αλλού ήταν βαθειά και αλλού ρηχά.
Γι΄αυτό ο Βότσης πρόσταξε να πλέουν “ηρέμα” και κάθε τόσο να βολίζουν τον βυθό. Το “βόλισμα“ αυτό ανέλαβεν ο ακούσιος πλοηγός Βλαχόπουλος, για τον οποίον μιλήσαμε προηγουμένως. Έτσι το τορπιλοβόλλο 11 πλέοντας με 11 μίλια πέρασε την επικίνδυνη ζώνη, με κατεύθυνση προς βορράν.
Και να, σε μια στιγμή σκίρτησαν οι καρδιές των ανδρών του πληρώματος από εθνικό πόθο, όταν φάνηκε στο βάθος η σκλαβωμένη Θεσσαλονίκη, λουσμένη στα ηλεκτρικά της φώτα. Η μεγάλη στιγμή πλησίαζε. Ο Βότσης πάνω στον πυργίσκο προσπαθούσε με τις διόπτρες να ξεχωρίσει την σιλουέτα του ” Φετχί-Μπουλέντ “, που σημαίνει στην τουρκική “καλή τύχη”, μα που ο Βότσης του προόριζε τύχη κακή.
Έπρεπε να καθορίσει καλά την θέση του προτού ρίξει τις τορπίλες, γιατί υπήρχε κίνδυνος να χτυπήσει κανένα από τα δύο ξένα πολεμικά, ένα Αγγλικό και ένα Ρωσικό, που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι. Και να! Σε μια στιγμή υψώνεται επιβλητικός και απειλητικός ο όγκος του θωρηκτού Φετχί-Μπουλέντ, στην αριστερή άκρη του κυματοθραύστη .
Ήταν η ώρα 11:20 όταν το τορπιλλοβόλο 11 βρισκόταν σε απόσταση 150 περίπου μέτρων από το εχθρικό θωρηκτό. Η μεγάλη και κρίσιμη στιγμή είχε φτάσει! Οι στιγμές αυτές, που αποτελούν πολλοστημόριον του χρόνου, στην ιστορία περνούν στην αιωνιότητα. Μέσα σ΄αυτές τις ιστορικές στιγμές, ακούγεται σταθερή η φωνή του Βότση, που δίνει διαταγές στον τορπιλητή ΕΛΞΟΝ…
Ο τορπιλητής τράβηξε την λαβή και η τορπίλα χάραξε στη θάλασσα ένα αφρισμένο δρόμο. Το ίδιο και η δεύτερη τορπίλα. Ο Βότσης διέταξε αμέσως: “Ανάποδα ολοταχώς”. Συγχρόνως δίνει διαταγή στον ύπαρχο Χατζίσκο να ρίξη και την τορπίλα του καταστρώματος. Κάποιος βαθύς κρότος ακούστηκε από το Φετχί – Μπουλέντ, ενώ το σκάφος άρχισε να βυθίζεται γέρνοντας προς τα δεξιά.
Έτσι ένα ακόμη θαλασσινό τρόπαιο στήθηκε εκείνη την ώρα στην ιστορία της Ελλάδος, μέσα στο λιμάνι της όμορφης Θεσσαλονίκης και κάτω από τα μάτια του εχθρού. Και περνώντας ολοταχώς κάτω από τα κανόνια του Καραμπουρνού, που οι μεγάλοι προβολείς του έψαχναν ολόγυρα να ανακαλύψουν τον τολμηρό καταδρομέα, σύμφωνα με την υπόσχεση που είχε δώσει ο Βότσης , διέταξε να ρίξουν μια χαιρετιστήρια κανονιά στους ξαφνιασμένους εχθρούς, σαν νικητήρια ιαχή.
Το κανόνι αυτό, ιερό κειμήλιο , βρίσκεται τώρα τοποθετημένο στο Ιστορικό Αρχείο της Πατρίδας του γενναίου μπουρλοτιέρη Νικολάου Βότση, στον ηρωϊκό βράχο της Ύδρας.
Την άλλη μέρα φτάνοντας στην Κατερίνη ανήγγειλε ο Βότσης το μεγάλο κατόρθωμα του με τα ακόλουθα λίγα λόγια.
“11:35 χθές Πέμπτην , ετορπιλίσαμεν επιτυχώς είς λιμένα Θεσσαλονίκης Τουρκικόν Θωρηκτόν “Φετχί – Μπουλέντ “. Πλοίον βυθιζόμενον έκλινε δεξιά. Πλήρωμα και πλοίον ημών αβλαβή “.
Και σε λίγες ώρες οι Ελληνικοί αιθέρες αντιλάλησαν το συγχαρητήριον ραδιοτηλεγράφημα του Υπουργού των Ναυτικών: “Συγχαίρω εγκαρδίως δια ναυτικόν κατόρθωμα. Προς τιμήν σας διατάσσω όπως έκθεσις υμών ανακοινωθή δι΄ημερησίας διαταγής προς άπαντα τα πλοία του στόλου Αιγαίου και Αμβρακικού. Ετιμήσατε πατρίδα και ένδοξον ναυτικόν της. Θα προτείνω την ηθικήν αμοιβήν υμών και υπάρχου, εν καιρώ δε και ολοκλήρου του πληρώματος . Γνωστοποιήσατε μας ονόματα πλοηγών, προς παροχήν ηθικής και υλικής αμοιβής προς αυτούς. Τα συγχαρητήριά μου ανακοινώσατε εις το ύφ΄υμάς πλήρωμα δι΄ημερησίας διαταγής .
Υπουργός Ναυτικών Ν. Στράτος”
Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης πήρε το ραδιοτηλεγράφημα επί του Αβέρωφ , στο λιμάνι του Μούδρου , με καταφανή ικανοποίηση για το κατόρθωμα του ανιψιού του .
Η ιστορία έχει γράψει τα ονόματα του κυβερνήτου και του πληρώματος του Τορπιλοβόλου 11 με γράμματα από δάφνες, στις σελίδες των αθανάτων. Ας ταξιδεύσουμε για μια στιγμή με την σκέψη μας στην Ύδρα για να ψιθυρίσουμε τα ονόματα των 29 γενναίων ναυτών που είναι γραμμένα κοντά στο πυροβόλο του Τορπιλλοβόλου 11 που, όπως είπαμε προηγουμένως, έχει τοποθετηθεί στο Ιστορικό Αρχείο του νησιού. Η ανάμνηση αυτή αποτελεί χρέος ιερό.
1) Αχιλλεύς Ασλάνογλου ναύτης , 2) Γεώργιος Λεμονής ναύτης , 3) Κων/τίνος Γαλάτης ναύτης, 4) Γεώργιος Καηλής θερμαστής, 5) Γεώργιος Ψαρρός θερμαστής , 6) Σταύρος Βλαχάκης οιακιστής, 7) Εμμανουήλ Κουτσουδάκης Αρμενιστής, 8) Δημήτριος Κοκκινοπάνης Αρμενιστής, 9) Σπυρίδων Πετρίδης Αρμενιστής, 10) Σαράντης Καραδήμας Αρμενιστής, 11) Δημήτριος Μαλτέζος Αρμενιστής, 12) Γεώργιος Κυράγγελος Δίοπος μηχανικός, 13) Θεόδωρος Σούγκρας κελευστής μηχανικός, 14) Κανέλλος Αλιφαντής Υποκελευστής, 15) Ανδρέας Λαζάρου Υποκελευστής μηχανικός, 16) Γιακουμής Γιακουμής Υποκελευστής μηχανικός, 17) Λεωνίδας Ανδριανού πυροβολητής, 18) Βασίλειος Κουμπενάς πυροβολητής, 19) Αλέξανδρος Λαγουρός πυροβολητής, 20) Θωμάς Μπήτρος πυροβολητής, 21) Δημήτριος Δαούτης τορπιλλητής, 22) Νικόλαος Μιταφιτζής τορπιλλητής, 23) Γεώργιος Καμπανάρος τορπιλλητής, 24) Γεώργιος Θεοχάρης τορπιλλητής, 25) Δημήτριος Ελευσινιώτης τορπιλλητής, 26) Νικόλαος Βλαχόπουλος ιδιώτης πλοηγός, 27) Μιχαήλ Κουφός ιδιώτης πλοηγός, 28) Δημήτριος Χατζίσκος Σημαιοφόρος Ύπαρχος, 29) Κυβερνήτης υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης.
