Γράφει ο Γιώργος Καρέλας
Ποια σχέση θα μπορούσε να έχει ο Έλληνας ήρωας -κυβερνήτης του αντιτορπιλικού Αετός και μετέπειτα πλοίαρχος του ηρωικού Αδρία Ιωάννης Τούμπας, κάποιοι ανώνυμοι ηρωικοί Έλληνες ναυτικοί, ο Roald Dahl, δημιουργός των Gremlins και άλλων γνωστών μυθιστορημάτων, κάποιοι Γερμανοί κατάσκοποι και το 19ο τάγμα των Αυστραλών-Νεοζηλανδών (ANΖAC) με το «μαύρο» Πάσχα στα Μέγαρα το 1941, όπως το ονόμασε ο Ναύαρχος Ιωάννης Τούμπας στο βιβλίο του "Εχθρός εν όψει";
Η Γερμανία ως γνωστόν κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα την 6η Απριλίου 1941. Αμέσως τεθωρακισμένες μονάδες και μεραρχίες πεζικού εισέβαλαν στη χώρα κυρίως μέσω Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας ενώ η Luftwaffe άρχισε να εξαπολύει σφοδρές επιθέσεις από αέρος σε πολλούς στόχους μεταξύ των οποίων και σε όλα ανεξαρτήτως τα πλοία που βρίσκονταν στην Ελληνική επικράτεια.
Ο κεραυνοβόλος πόλεμος (Blitzkrieg) είχε σχεδιαστεί με μεγάλη λεπτομέρεια και οι Ελληνικές δυνάμεις που πολεμούσαν ήδη ένα χρόνο στη Βόρειο Ήπειρο φαινόταν ότι δεν ήταν σε θέση να αποκρούσουν τις ανώτερα εξοπλισμένες και κατά το πλείστο μηχανοκίνητες μεραρχίες Panzer. Την Κυριακή 20 Απριλίου ημέρα του Αγίου Πάσχα των Ορθοδόξων υπογράφεται το πρωτόκολλο συνθηκολόγησης του ελληνικού στρατού ανάμεσα στον υποστράτηγο Τσολάκογλου και τον ταξίαρχο Ντίτριχ των γερμανικών δυνάμεων εισβολής .
Παρ’ όλα αυτά την ίδια ώρα συνεχιζόταν ο βομβαρδισμός της Luftwaffe κατά Ελληνικών και συμμαχικών πλοίων για την αποτροπή της διαφυγής τους στην Αίγυπτο. Στις 20 Απριλίου έλαβε χώρα και η λεγόμενη «μάχη των Αθηνών», μια αερομαχία μεταξύ των 12 εναπομεινάντων καταδιωκτικών Hurricane της 80ης και 33ης μοίρας της RAF στην Ελλάδα και πολλών καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών της Luftwaffe. Επίσης στα Μέγαρα Ελληνικά πλοία δέχθηκαν μεγάλης έκτασης επίθεση από τα Γερμανικά βομβαρδιστικά με αποτέλεσμα να βυθιστεί το αντιτορπιλικό Ψαρά.
Αλλά ας πάρουμε τα γεγονότα της 20ης Απριλίου από την αρχή και ας αφήσουμε να μας εξιστορήσουν γεγονότα αυτοί που τα έζησαν αλλά και κάποιες φωτογραφίες. Ας ξεκινήσουμε με τον άσσο της RAF και μετέπειτα πασίγνωστο συγγραφέα Ρόαλντ Ντάλ ( Roald Dah ) o οποίος εκτός από δημιουργός των Gremlins είναι ο συγγραφέας πολύ γνωστών έργων όπως ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας, Ματίλντα, κ.α. (σημ. στον Dahl αποδίδονται δύο επιβεβαιωμένες καταρρίψεις στους ουρανούς της Ελλάδας αεροσκαφών Junkers 88 η πρώτη στη Χαλκίδα στις 15Απριλίου 1941 και μια ακόμα ενός αεροσκάφους ίδιου τύπου την επόμενη μέρα)
Σύμφωνα με τον Νταλ, η μάχη των Αθηνών -όπως αυτός πρώτος την ονόμασε και την έκανε γνωστή με αυτό το όνομα- ξεκίνησε όταν μια μεγάλη ομάδα γερμανικών αεροσκαφών της Λουφτβάφε, κατά κύριο λόγο αεροσκάφη Messerschmitt Bf-109 και Bf 110 μαζί με κάποια Junkers Ju 87s και Junkers Ju 88, επιτέθηκαν στα δώδεκα εναπομείναντα στην Ελλάδα αεροσκάφη Hurricane της 80ης και 33ης Μοίρας της Αγγλικής Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας που διοικούνταν από ένα από τους μεγαλύτερους άσσους της RAF , τον Marmaduke Thomas St John Pattle, πιο γνωστό σαν Pat Pattle, o οποίος μάλιστα επρόκειτο να χάσει και τη ζωή του εκείνη την ημέρα . Σύμφωνα με τις μαρτυρίες κατοίκων της Αθήνας, οι Γερμανοί επιτέθηκαν με περίπου 200 αεροσκάφη, ενώ σύμφωνα με τον Νταλ οι Γερμανοί επιτέθηκαν με 150 βομβαρδιστικά και μαχητικά.
Παρακάτω παραθέτω κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο-αυτοβιογραφία του Dahl “Going solo” σε δική μου ελεύθερη μετάφραση…
«Εκείνη την ημέρα, κάποιος πίσω από ένα γραφείο στην Αθήνα ή το Κάιρο είχε αποφασίσει ότι για μια φορά ολόκληρη η δύναμη των Hurricane μας, και οι δώδεκα από εμάς, έπρεπε να πετάξουμε μαζί. Οι κάτοικοι της Αθήνας, όπως φαινόταν από ψηλά , άρχισαν να χαιρετούν και υποτίθεται ότι το θέαμα όλων μας να πετάμε από πάνω θα τους τόνωσε το ηθικό.
Πάντως αν ήμουν κάτοικος της Αθήνας εκείνη την εποχή, με έναν Γερμανικό στρατό πάνω από 100.000 να προελαύνει γρήγορα στην πόλη, για να μην αναφέρουμε μια Luftwaffe με περίπου 1.000 αεροπλάνα όλα σε απόσταση βομβαρδισμού, θα ήμουν αρκετά φοβισμένος και το θέαμα δώδεκα μοναχικών συμμαχικών αεροπλάνων που πετούσαν από πάνω ελάχιστα θα βοηθούσαν στο να τονωθεί το ηθικό μου.
Ωστόσο, στις 20 Απριλίου, ένα χρυσό ανοιξιάτικο πρωινό στις δέκα η ώρα, απογειωθήκαμε και οι δώδεκα ο ένας μετά τον άλλο και μπήκαμε σε στενό σχηματισμό πάνω από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε προς την Αθήνα, η οποία δεν απείχε περισσότερο από τέσσερα λεπτά πτήσης.
Ποτέ πριν δεν είχα πετάξει Hurricane σε σχηματισμό. Ακόμη και στην εκπαίδευση , είχα κάνει πτήση σε σχηματισμό μόνο μία φορά σε ένα μικρό Tiger Moth. Δεν είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση εάν έχεις εξασκηθεί , αλλά εάν πρόκειται για την πρώτη φορά και σου ζητηθεί να πετάξεις σε απόσταση λίγων μέτρων από το άκρο του φτερού του συντρόφου σου, είναι μια ζοφερή εμπειρία. Κρατάς τη θέση σου κουνώντας το γκάζι μπρος-πίσω όλη την ώρα και θα πρέπει να είσαι εξαιρετικά προσεκτικός στο τιμόνι και στο πηδάλιο. Δεν είναι τόσο άσχημο όταν όλοι πετούν ευθεία και οριζόντια, αλλά όταν ολόκληρος ο σχηματισμός κάνει απότομες στροφές όλη την ώρα, γίνεται πολύ δύσκολο για έναν άπειρο άνθρωπο όπως εγώ.
Γύρω-γύρω στην Αθήνα πήγαμε και ήμουν τόσο απασχολημένος προσπαθώντας να αποτρέψω το δεξιό μου φτερό από το να ξύσει το αεροπλάνο δίπλα μου που αυτή τη φορά δεν είχα καμία διάθεση να θαυμάσω την υπέροχη θέα του Παρθενώνα ή οποιουδήποτε άλλου διάσημου μνημείου από κάτω μου. Επικεφαλής του σχηματισμού μας ήταν ο υποσμηναγός Pat Pattle. Τώρα ο Πατ Πατλ ήταν ένας θρύλος στη RAF. Τουλάχιστον ήταν ένας θρύλος από την Αίγυπτο και τη Δυτική Έρημο μέχρι τα βουνά της Ελλάδας. Ήταν μακράν ο μεγαλύτερος άσος μαχητών που είχε δει ποτέ η Μέση Ανατολή, με έναν αστρονομικό αριθμό νικών στο ενεργητικό του. Λέγεται μάλιστα ότι είχε καταρρίψει περισσότερα αεροπλάνα από οποιονδήποτε από τους διάσημους και λαμπερούς άσους της Μάχης της Αγγλίας , και αυτό μάλλον ήταν αλήθεια.
Εγώ ο ίδιος δεν του είχα μιλήσει ποτέ και είμαι σίγουρος ότι δεν είχε την παραμικρή ιδέα για το ποιος ήμουν. Δεν ήμουν κανένας. Ήμουν απλώς ένα νέο πρόσωπο σε μια μοίρα της οποίας οι πιλότοι έβλεπαν ελάχιστα ο ένας τον άλλον. Αλλά είχα παρατηρήσει τον περίφημο Flight-Lieutenant Pattle στη σκηνή του σχεδιασμού των επιχειρήσεων αρκετές φορές. Ήταν ένας πολύ μικρόσωμος άντρας και πολύ γλυκομίλητος, και είχε το βαθιά ζαρωμένο πρόσωπο μιας γάτας που ήξερε ότι και οι εννέα ζωές της είχαν ήδη εξαντληθεί.
Εκείνο το πρωί της 20ης Απριλίου, ο Flight-Lieutenant Pattle, ο άσος των άσων, που οδηγούσε τον σχηματισμό μας των δώδεκα Hurricanes πάνω από την Αθήνα, προφανώς υπέθετε ότι μπορούσαμε να πετάξουμε όλοι άψογα και μας οδήγησε μια απίστευτη κόλαση στους ουρανούς πάνω από την πόλη. Πετούσαμε στα 9.000 πόδια περίπου και κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να δείξουμε στους ανθρώπους της Αθήνας πόσο δυνατοί, θορυβώδεις και γενναίοι ήμασταν, όταν ξαφνικά ολόκληρος ο ουρανός γύρω μας φαινόταν να γεμίζει από Γερμανικά μαχητικά. Μας επιτέθηκαν από ψηλά, όχι μόνο Μέσερσμιτ 109 αλλά και δικινητήρια Me 110. Παρατηρητές στο έδαφος ανέφεραν ότι μπορεί να ήταν περίπου 200 γύρω μας εκείνο το πρωί. Σπάσαμε τον σχηματισμό και τώρα ήταν ο καθένας για τον εαυτό του. Αυτό που έχει γίνει γνωστό ως Μάχη της Αθήνας ξεκίνησε.
Θεωρώ ότι είναι σχεδόν αδύνατο να περιγράψω με σαφήνεια τι συνέβη την επόμενη μισή ώρα. Νομίζω ότι κανένας πιλότος μαχητικών δεν κατάφερε ποτέ να μεταφέρει πώς είναι να βρίσκεσαι εκεί ψηλά σε μια εκτεταμένη αερομαχία . Βρίσκεστε σε ένα μικρό μεταλλικό πιλοτήριο όπου σχεδόν τα πάντα είναι κατασκευασμένα από αλουμίνιο. Υπάρχει μια κουκούλα από πλεξιγκλάς πάνω από το κεφάλι σου και ένα κεκλιμένο αλεξίσφαιρο παρμπρίζ μπροστά σου. Το δεξί σου χέρι βρίσκεται στο πηδάλιο και ο δεξί σου αντίχειρας βρίσκεται στο ορειχάλκινο κουμπί πυροδότησης στην επάνω θηλιά του πηδαλίου. Το αριστερό σου χέρι είναι στο γκάζι και τα δύο σου πόδια στα πετάλ του τιμονιού. Το σώμα σου είναι συνδεδεμένο με ιμάντες ώμου και ζώνη στο αλεξίπτωτο στο οποίο κάθεσαι και ένα δεύτερο ζευγάρι ιμάντες ώμου και μια ζώνη σε κρατούν δεμένο και άκαμπτο στο πιλοτήριο. Μπορείς να γυρίσεις το κεφάλι σου και να μετακινήσεις τα χέρια και τα πόδια σου, αλλά το υπόλοιπο σώμα σου είναι δεμένο τόσο σφιχτά στο μικροσκοπικό πιλοτήριο που δεν μπορείς να κινηθείς. Ανάμεσα στο πρόσωπό σου και το παρμπρίζ, ο στρογγυλός πορτοκαλοκόκκινος κύκλος του σκοπευτηρίου λάμπει έντονα.
Πάνω από την Αθήνα εκείνο το πρωί, θυμάμαι ότι είδα τον σφιχτό μας σχηματισμό των Hurricane να αποκόπτεται και να εξαφανίζεται ανάμεσα στα σμήνη των εχθρικών αεροσκαφών, και από τότε, όπου κι αν κοίταξα, είδα μια ατελείωτη θολούρα εχθρικών μαχητών να σφυρίζουν προς το μέρος μου από κάθε πλευρά . Ήρθαν από ψηλά και ήρθαν από πίσω και έκαναν μετωπικές επιθέσεις από νεκρά σημεία μπροστά, και πέταξα το Hurricane μου όσο καλύτερα μπορούσα και όποτε ένας εχθρός ερχόταν στο στόχαστρο μου, πατούσα το κουμπί. Ήταν πραγματικά η πιο εξουθενωτική και κατά κάποιον τρόπο η πιο συναρπαστική στιγμή που είχα ποτέ στη ζωή μου. Έβλεπα μαύρο καπνό να ξεχύνεται από τις μηχανές των δεκάδων αεροσκαφών, κομμάτια μετάλλου να εκτοξεύονται από την άτρακτό τους. Είδα τις λαμπερές κόκκινες λάμψεις από τα φτερά των Messerschmitts καθώς πυροβολούσαν , και μια φορά είδα έναν άνδρα του οποίου το Hurricane φλεγόταν να σκαρφαλώνει ήρεμα σε μια πτέρυγα και να πέσει με το αλεξίπτωτό του. Έμεινα μαζί τους μέχρι που εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά μου. Είχα κάνει πολλές βολές, αλλά αν είχα καταρρίψει ή έστω είχα χτυπήσει κάποιον δεν μπορούσα να πω. Δεν τόλμησα να σταματήσω ούτε για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου να παρατηρήσω τα αποτελέσματα. Ο ουρανός ήταν τόσο γεμάτος αεροσκάφη που ο μισός χρόνος μου αφιερώθηκε στην αποφυγή συγκρούσεων. Είμαι βέβαιος ότι τα Γερμανικά αεροπλάνα πρέπει πολλές φορές να στάθηκαν εμπόδιο το ένα στο άλλο από το να μας στοχεύσουν , επειδή ήταν τόσα πολλά από αυτά, και αυτό, μαζί με το γεγονός ότι ήμασταν τόσο λίγοι, πιθανότατα έσωσαν αρκετά από τα τομάρια μας.
Όταν τελικά έπρεπε να απομακρυνθώ και να επιστρέψω στη βάση , ήξερα ότι το Hurricane μου είχε χτυπηθεί. Τα χειριστήρια ήταν πολύ μουσκεμένα και δεν υπήρχε καθόλου ανταπόκριση στο πηδάλιο. Αλλά μπορείς να στρίψεις ένα αεροπλάνο μετά από εξάσκηση μόνο με τα πτερύγια, και έτσι κατάφερα να φέρω το αεροπλάνο μου πίσω. Δόξα τω Θεώ, οι τροχοί κατέβηκαν όταν χρησιμοποίησα το μοχλό και προσγειώθηκα λίγο πολύ με ασφάλεια στην Ελευσίνα.
Προχώρησα στο χώρο στάθμευσης, έσβησα τη μηχανή και άνοιξα την καλύπτρα . Κάθισα εκεί για τουλάχιστον ένα λεπτό, παίρνοντας βαθιές αναπνοές. Ήμουν κυριολεκτικά κυριευμένος από την αίσθηση ότι είχα μπει στα έγκατα μιας πύρινης καμίνου και είχα καταφέρει να βγω με νύχια και με δόντια . Γύρω μου τώρα ο ήλιος έλαμπε και αγριολούλουδα άνθιζαν στο γρασίδι του αεροδρομίου, και σκέφτηκα πόσο τυχερός ήμουν που ξαναέβλεπα την καλή γη. Δύο αεροπόροι, ένας τεχνίτης και ένας μηχανικός , ήρθαν στο αεροσκάφος μου. Τους παρακολουθούσα καθώς περπατούσαν αργά σε όλη τη διαδρομή. Τότε ο γεμιστής, ένας φαλακρός μεσήλικας άντρας, με κοίταξε και είπε: « φίλε, αυτός ο χαρταετός έχει τόσες πολλές τρύπες, φαίνεται σαν να είναι φτιαγμένος από κοτετσόσυρμα!» Έλυσα τους ιμάντες μου και τεντώθηκα όρθιος στο πιλοτήριο. «Κάνε ό,τι καλύτερο μπορείς με αυτό», είπα. «Θα το χρειαστώ ξανά πολύ σύντομα»
Την ίδια περίπου ώρα ο Ιωάννης Τούμπας, κυβερνήτης του αντιτορπιλικού Αετός ευρισκόταν στα Μέγαρα με το πλοίο του έχοντας να αντιμετωπίσει και αυτός από τη δική του θέση τους Γερμανούς πιλότους της Luftwaffe. Αναφέρει στο βιβλίο του «Εχθρός Εν Όψει -Αναμνήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου» ότι σχεδόν όλα τα αντιτορπιλικά του στόλου είχαν καταφύγει εκεί μαζί με κάποια τορπιλοβόλα και επιβατικά .Για το βομβαρδισμό και τη βύθιση του Ψαρά θα γράψει…
«Συνεχώς εσημαίνοντο συναγερμοί καθ’ όλο το πρωί. Άπαρσις και αγκυροβολία. Αυταί ήσαν αι κινήσεις που αδιακόπως έκαναν τότε όλα τα πλοία. Μόλις εσημαίνετο συναγερμός, απεπλέαμεν αμέσως και επεστρέφαμεν εις το αγκυροβόλιόν μας με την παύσιν. Έξι φοράς εσημάνθη συναγερμός και έξι φοράς απεπλεύσαμεν. Το Πασχαλιάτικο φαγητό μας, το μεσημέρι, το απετέλεσε μία ωραία φασολάδα. Κόκκινο αυγό ούτε κατ’ ιδέαν. Πώς, ποίος και πότε να το ετοιμάση!
Η δραστηριότης του εχθρού συνεχίζεται ακατάπαυστος. Και μετά το μεσημέρι, οι συναγερμοί εξακολουθούν. Επειδή έως το απόγευμα, παρά τους συνεχείς συναγερμούς, δεν είχαν εμφανισθή εις την περιοχή μας εχθρικά αεροπλάνα και επειδή τα διάφορα «σούρτα φέρτα» ήσαν και κουραστικά και εκνευριστικά, δια τούτο ο Αρχηγός Στόλου εσήμανε όπως εις περίπτωσιν νέου συναγερμού, τα πλοία μη αποπλεύσουν αλλά απλώς έλθουν «παρακάθετα». Αυτό ομολογώ ότι δεν μου άρεσε και δια τούτο, απεφάσισα να ευρίσκωμαι συνεχώς εις το κατάστρωμα δια παν ενδεχόμενον.
Και πράγματι εις τας 17.43 εσήμανε συναγερμός. Σύμφωνα με την διαταγήν ήλθαμε «παρακάθετοι». Εβημάτιζα εις την πρύμνην συνομιλών, με τον Α.Δ.Α. Πλοίαρχον Μεζεβύρην, όταν αίφνης εις μίαν στιγμήν, διεκρίναμεν προς την διόπτευσιν του Ηλίου και επάνω από τα βουνά της Κακής Σκάλας δύο σμήνη από δεκαπέντε περίπου Στούκας, τα οποία ήτο φανερόν ότι επετίθεντο εναντίον μας. Διατάσσω συναγερμόν και τρέχω ολοταχώς προς την γέφυραν. Καθώς επερνούσα από το μηχανοστάσιον φωνάζω, από επάνω από τα «σπιράγια», πρόσω πάση δυνάμει. Έως ότου ανεβώ εις την γέφυραν, το πλοίον είχε αρχίσει ήδη να προχωρή. Ο Ναύκληρος μου έγνεφε απεγνωσμένα, ότι η άγκυρα ήτο ακόμη κάτω. Σαν να μη το ήξευρα!
Μέσα σε ολίγα δευτερόλεπτα τα Στούκας πλησιάζουν και το καθένα διαλέγει τον στόχον του. Αλλά μέσα εις τα ίδια δευτερόλεπτα και ο ΑΕΤΟΣ αρχίζει να αποκτά ταχύτητα, επιταχυνομένην συνεχώς. Βλέπω το Στούκας που μας εδιάλεξε. Βλέπω και τας δύο βόμβας που μας έρριψε. Ήτο όμως πλέον αργά δια να μας επιτύχη. Ο αεροπόρος υπελόγισε κατά την σκόπευσιν του το πλοίον ηγκυροβολημένον, κατ’ εκείνην όμως την στιγμήν ο ΑΕΤΟΣ είχεν αναπτύξει ταχύτητα 15 μιλλίων. Αι δύο βόμβαι του έπεσαν 30 μέτρα πίσω μας, εις τα απόνερα του καραβιού. Δηλαδή εάν δεν εξεκινούσαμε ολοταχώς θα «τις είχαμε φάει και τις δυο»! Εν τάξει.
Τα Α/Α έβαλλαν λυσωδώς. Η βολή των αυτή, ήτο δι’ εμέ και μια δοκιμή, ώστε να αντιληφθώ ποίαν εκπαίδευσιν είχαν κατορθώσει να επιτύχουν κατά τας ολίγας ώρας που είχαμε επανδρωθή. Όχι και άσχημα. Έβαλλαν αρκετά καλούτσικα. Όταν εξερράγησαν αι βόμβαι, τα καράβι «σαλτάρισε», χωρίς όμως να υποστεί καμίαν βλάβην.
Εν τω μεταξύ ο Ναύκληρος έπαιρνε με μεγάλην δυσκολίαν την άγκυραν, η οποία καθώς είμεθα «παρακάθετοι» με το πρώτο ξεκίνημα είχε ξεπιάσει και εκρέμετο εις την θάλασσαν. Όταν εφθάσαμε δίπλα εις το ΨΑΡΑ, το οποίο ήταν ακόμη ηγκυροβολημένο, είδαμε καθαρά τας δύο βόμβας που έρριξε το Στούκας που το είχε διαλέξει ως στόχον.
Αντελήφθην ότι αι βόμβαι θα εύρισκαν το ΨΑΡΑ και γυρίζω και λέγω εις τον πλοίαρχον Μεζεβύρην που ήτο δίπλα μου εις την γέφυραν, «πάνε τα ΨΑΡΑ». Και όντως εντός ολίγων δευτερολέπτων η μία βόμβα εκτύπησε το πρόστεγον των ΨΑΡΩΝ, ενώ η άλλη εξερράγη εις την θάλασσαν, δίπλα εις την πρώτην. Αυτοστιγμεί η πρώρα των ΨΑΡΩΝ απεσπάσθη, ενώ συγχρόνως εξεπήδησαν ατμοί που προήρχοντο από τους ατμαγωγούς σωλήνας.
Αλλά δεν έχω πλέον διαθέσιμον χρόνον δια να βλέπω τα ΨΑΡΑ, διότι εν τω μεταξύ το δεύτερον σμήνος των Στούκας επλησίαζεν και ήρχιζεν και αυτό την επίθεσίν του. Πλέομεν με ταχύτητα 24 μιλλίων συνεχώς ελίγδην, δηλαδή ζιγκ ζαγκ. Το καράβι έπλεεν σαν μεθυσμένο. Όλα δεξιά! Όλο αριστερά! Με αρκετήν ευκολίαν απεφύγαμεν την δευτέραν αυτήν επίθεσιν. Κατά το διάστημα αυτό, είχαν αποπλεύσει και όλα τα άλλα αντιτορπιλικά, τα οποία και αυτά έπλεαν ολοταχώς και ελίγδην ενώ συγχρόνως έβαλλαν δαιμονιωδώς κατά των Στούκας.
Ένα σήμα του Αρχηγού Στόλου μας διέτασσε να μείνωμε μακράν.
Δυο τρία Αγγλικά καταδιωκτικά Χαρικαίην, απογειώνονται από το αεροδρόμιο της Ελευσίνος. Επιτίθενται με μανίαν κατά των Στούκας και το αποτέλεσμα δεν αργεί. Το πρώτο Στούκας καταρρίπτεται, εντός ολίγου ένα άλλο. Ανεβαίνω εις το παραπέτο της γέφυρας και ζητωκραυγάζω. Το πλήρωμα που τα βλέπει να καταρρίπτωνται, ζητωκραυγάζει κι αυτό. Ο πόλεμος, ιδίως δια τον Έλληνα χρειάζεται ενθουσιασμόν.
Από μακράν παρακολουθούμε την αγωνίαν των ΨΑΡΩΝ. Όταν διαλύεται ο συναγερμός, επιστρέφομεν δια να αγκυροβολήσωμεν και προφθαίνομεν μόνον να δούμε τα ΨΑΡΑ την στιγμήν που εβυθίζοντο. Το καϋμένο το καράβι! Προ ένδεκα ετών ήμουν παρών κατά την καθέλκυσίν του εις τα ναυπηγεία της Γενούης. Γέννησις και θάνατος ενός καραβιού. Επέθαναν ωραία όμως τα ΨΑΡΑ. Τα Α/Α πολυβόλα του εξηκολούθουν να βάλλουν και αφού είχε χτυπηθή. Μπράβο ΨΑΡΑ! Κυβερνήτης αντιπλοίαρχος Κώνστας. Ατυχώς υπήρξαν πολλά θύματα. 37 νεκροί και 57 τραυματίαι. Επίσης η ΟΛΓΑ είχεν εις την γέφυράν της ένα νεκρό εκ πολυβολισμών των αεροπλάνων, τον Έφεδρον Σημαιοφόρον Ι. Δουρήν».
Εκτός από το Ψαρά χτυπήθηκε και το επίτακτο επιβατικό «Σοφία». Ενώ βρισκόταν στην ίδια περιοχή δέχτηκε επίθεση γερμανικών αεροπλάνων με αποτέλεσμα την εκδήλωση πυρκαγιάς. Το πλοίο ρυμουλκήθηκε στον Άγιο Γεώργιο Σαλαμίνας, όπου βομβαρδίστηκε εκ νέου με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική καταστροφή του.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αρχεία την 20η Απριλίου στα Μέγαρα η RAF απώλεσε πέντε Hurricane:
-Το αεροσκάφος AS988 του Διοικητή Maramaduke Thomas St. Jean “Pat” Pattle ο οποίος έχασε και τη ζωή του
-Το αεροσκάφος με νούμερο V7860 της 33ης μοίρας το οποίο χτυπήθηκε στα Μέγαρα από τα πυρά ενός DO-17 και στην προσπάθειά του να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση αναποδιογύρισε με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο πιλότος του F/O Frank Street Holman (Νοτιοαφρικανός)
– To Hurricane V7852 της 80ης μοίρας με πιλότο τον Ανθυποσμηναγό W J Woods καταρρίφθηκε επίσης με αποτέλεσμα το θάνατο του πιλότου του.
-Το V7718 το οποίο καταρρίφθηκε και έπεσε στο Σαρωνικό με τον πιλότο τουF/Sgt. Pierre Phillipe Leon Wintersdorff να διασώζεται από την θάλασσα αν και τραυματισμένος στο πόδι και το V7748 το οποίο καταρρίφθηκε στην Τανάγρα με τον πιλότο του Offr John STILL να καταγράφεται σαν αγνοούμενος.
Aπό την πλευρά των Γερμανών υπάρχουν καταγεγραμμένες οι απώλειες 2 καταδιωκτικών Messersmit BF110
– FF. Fw. Georg Leinfelder (+), Bf 110 E (3U+FN, W.Nr. 4272) 100% BF. Uffz. Franz Beckel απωλέσθη (+) 20.04.41 Megara
– FF. Oblt. Kurt Specka, Bf 110 (3U+EN, W.Nr. 4299) 100% m. BF. Uffz. Günter Franke, απωλέσθη (+) 20.04.41 Megara
Στο εμπεριστατωμένο βιβλίο του αείμνηστου ερευνητή και φίλου Βύρωνα Τεσαψίδη «Die Deutsche Luftwaffe in Griechenland» δεν αναφέρεται απώλεια JU87 Stuka εκτός από το υπ’ αριθμό 1084 που υπέστη ζημιές (35%), σίγουρα όμως καταρρίφθηκαν κάποια Στούκα αλλά και ένα ακόμα Messerschmitt το οποίο προέβη σε αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο των Μεγάρων. Την κατάρριψή του θα τη δούμε στη συνέχεια.
Τα Hurricane που είχαν εμπλακεί σε μια αερομαχία από την Αθήνα και τον Πειραιά μέχρι την Ελευσίνα και τα Μέγαρα φαίνεται πως κατέρριψαν από 8 έως 20 Γερμανικά αεροπλάνα μέχρι τελικά να αποσυρθούν στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Είχαν απομείνει επτά αφού πέντε καταρρίφθηκαν στην αερομαχία συμπεριλαμβανομένου και αυτού του Pat Pattle όπως αναφέρθηκε. Μετά μια ώρα και ενώ οι μηχανικοί επισκεύαζαν τα χτυπημένα αεροπλάνα και τα ανεφοδίαζαν με καύσιμα το αεροδρόμιο δέχθηκε μεγάλης κλίμακας επίθεση από Γερμανικά ΜΕ 109. Όπως αναφέρει ο Ντάλ δεν περίμενε ότι θα είχε απομείνει ανέπαφο κανένα αεροπλάνο.
.Κι όμως όλα τα Hurricane κατάφεραν μετά το πρώτο κύμα της επίθεσης να βρεθούν λειτουργικά και να απογειωθούν χωρίς μάλιστα να δεχθούν νέα επίθεση που φοβούνταν ότι θα ακολουθούσε. Μάλιστα η αεράμυνα του αεροδρομίου κατέρριψε και ένα Γερμανικό Μέσσερσμιτ το οποίο πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας.
Οι διαταγές πού έφτασαν μετά έλεγαν ότι τα Hurricane θα έπρεπε πλέον να μετακινηθούν σε κοντινό τόπο μιας και το αεροδρόμιο της Ελευσίνας ήταν ήδη στόχος. Την επομένη λοιπόν το ξημέρωμα και τα επτά αεροπλάνα άφησαν το εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο της Ελευσίνας για να μεταφερθούν λίγα χιλιόμετρα δυτικότερο στα Μέγαρα όπου προσγειώθηκαν σε ένα πρόχειρα φτιαγμένο αεροδιάδρομο και στην συνέχεια καλύφθηκαν κάτω από ελιές που υπήρχαν στην περιοχή. Στα Μέγαρα λοιπόν ο Ντάλ θα περιγράψει την συνέχεια της επίθεσης που επέλεξε να παρουσιάσει η Γερμανική προπαγάνδα στα επίκαιρά της για να διαφημίσει τις επιτυχίες των πιλότων της από το ίδιο σχεδόν σημείο.
Αυτός θα περιγράψει λεπτομερώς αυτή την επίθεση της 23ης Απριλίου , οι Γερμανοί θα αρκεστούν σε φωτογραφίες που τράβηξαν την προηγουμένη κατά την εκδήλωση επίθεσης της 22ας Απριλίου και υπερβολές που ανέλαβε να προωθήσει η προπαγάνδα τους. Εμείς , έχοντας όλα αυτά τα στοιχεία θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε τα γεγονότα όπως ακριβώς συνέβησαν.
Μέγαρα, βομβαρδισμός πλοίων στις 22 και 23 Απριλίου κοντά στα νησάκια Πάχη και Παχάκι
Φαίνεται ότι οι Γερμανοί που διέθεταν μεγάλο δίκτυο κατασκοπείας στην Ελλάδα είχαν εντοπίσει τα σημεία που τα Ελληνικά ανυπεράσπιστα φορτηγά πλοία κατέφευγαν για να σωθούν σε απόμερους και φυσικά προστατευμένους κόλπους.
Σχετικά με τον βομβαρδισμό στην Πάχη στις 22 Απριλίου φαίνεται πως κάποιοι Γερμανοί κατάσκοποι είχαν έρθει στην περιοχή ίσως αρχικά για να διαπιστώσουν τα αποτελέσματα των βομβαρδισμών τους της 20ης Απριλίου όπου βύθισαν και το αντιτορπιλικό Ψαρά. Προφανώς διαπίστωσαν ότι τα πολεμικά πλοία είχαν φύγει και είχαν μείνει κάποια λίγα επιβατικά και μικρά φορτηγά -όπως το επιβατικό Ζάκυνθος- που μόλις πρόλαβε να ανεφοδιαστεί και να αποπλεύσει στις 22 του μήνα από τα Μέγαρα για τη Μονεμβάσια όπου και τελικώς βυθίστηκε κοντά στη Λακωνική καστροπολιτεία από τη Luftwaffe.. Επίσης θα διαπίστωσαν ότι η αντιαεροπορική προστασία στην περιοχή ήταν ανύπαρκτη. Δεν υπήρχαν αντιαεροπορικές συστοιχίες στην ξηρά ενώ τα πλοία που βρίσκονταν εκεί σε γενικές γραμμές δεν διέθεταν τέτοιου είδους προστασία. Το μέρος σίγουρα ήταν κάτι παραπάνω από κατάλληλο για να στήσουν οι Γερμανοί την τέλεια παράσταση για την προπαγάνδα τους.
Η Γερμανική προπαγάνδα σκηνοθετεί
Εν τω μεταξύ στην περιοχή τουλάχιστον ένα μικρό δεξαμενόπλοιο το “Στάθης” και κάποιες μπάριζες συνέχιζαν να προσπαθούν να ανεφοδιάσουν τα λιγοστά πλοία που έρχονταν εκεί με σκοπό να φύγουν για την Αλεξάνδρεια. Την 22η Απριλίου λοιπόν 25 Στούκας της Ι.StG 3 της Luftwaffe έκαναν την εμφάνισή τους στον κόλπο των Μεγάρων.
Στο Γερμανικό προπαγανδιστικό βιβλίο της Luftwaffe “Von den Karawanken nach Kreta. Buch über Fallschirmjäger der Luftwaffe” του 1941 αλλά και στο επίσης προπαγανδιστικό περιοδικό “Signal” υπάρχουν οι κάτωθι φωτογραφίες οι οποίες καταλαμβάνουν δύο σελίδες (σαλόνι) και εκθειάζουν τα κατορθώματα της Luftwaffe στα Μέγαρα. Υποτίθεται οι φωτογραφίες είναι από τα αεροπλάνα της Luftwaffe που αποτύπωσαν την επίθεση.
Ποια πλοία όμως βυθίστηκαν στην Πάχη στις 22 και 23 Απριλίου ;
Επίθεση της 22ας Απριλίου . Αποτύπωση από Γερμανούς κατασκόπους με βάση τις φωτογραφίες που δημοσίευσαν στα προπαγανδιστικά τους περιοδικά υποτίθεται τραβηγμένες από JU 87 της Luftwaffe. Οι φωτογραφίες από την επίθεση στα Μέγαρα την 22η Απριλίου ήταν και αυτές που δημοσιεύτηκαν σχεδόν σε όλα τα προπαγανδιστικά τους περιοδικά θέλοντας να δώσουν εικόνα για τις επιτυχίες της αεροπορίας τους.
Μπορούμε σε αυτή τη φωτό να δούμε ένα μικρό φορτηγό (1) το οποίο φαίνεται να το έχουν πετύχει οι βόμβες . Από το σύνολο των φωτογραφιών της ημέρας μάλλον διαπιστώνουμε ότι το πλοίο αυτό έχει χτυπηθεί σε μεγάλο βαθμό .
Στη θέση (2) βλέπουμε μάλλον μια μπάριζα η οποία αρχικά φαίνεται να έχει διαρροή καυσίμου ενώ στη συνέχεια σε άλλες φωτογραφίες φαίνεται να δέχεται καίριο χτύπημα και να δημιουργείται μια μεγάλη φωτιά από τα καύσιμα που φλέγονται.
Στη θέση (3) διακρίνεται ένα μικρό τάνκερ ίσως τύπου Elpidifor όπως το μικρό τάνκερ Στάθης που βυθίστηκε εκεί την μέρα εκείνη το οποίο ίσως να ήταν φορτωμένο με καύσιμα , είτε ήταν άδειο είτε μισο-φορτωμένο .
Το ΘΑΣΟΣ ναυπηγήθηκε το 1919 στα ναυπηγεία Νitta Co στην Οσάκα της Ιαπωνίας. Ήταν ολικής χωρητικότητας 1565 κόρων και καθαρής 915. Μήκους 240 ποδών εκινείτο με τρικύλινδρη παλινδρομική μηχανή με ιπποδύναμη 109 NHP. Βυθίστηκε χωρίς θύματα . Πλοίαρχος του ήταν ο Γεώργιος Γιαννόπουλος
Το ΣΤΑΘΗΣ ναυπηγήθηκε το 1885 στα ναυπηγεία Stabilimento Tecnico της Τεργέστης. Εκιινείτο με τετρακύλινδρη παλλινδρομική μηχανή 31 NHP κι ανήκε στην Ελληνική Βιομηχανία Πετρελαίων ΑΕ. Είχε μήκος 176 πόδια και χωρητικότητα 385 κόρων (καθαρό 189). Το πλοίο φαίνεται να χτυπήθηκε αλλά να γλύτωσε την 22η Απριλίου από τον βομβαρδισμό αφού φέρεται να βυθίστηκε την επομένη στην ίδια περιοχή. Είχε πλοίαρχο τον Παναγιώτη Ευθυμιάδη και απωλέσθη χωρίς θύματα από το πλήρωμα και αυτό.
Ο Οργανισμός Ανελκύσεως Ναυαγίων αναφέρει μεταπολεμικά την ύπαρξη ναυαγίου μπάριζας στο Παχάκι που “κόπηκε σε δυο τμήματα εκ βομβαρδισμού και βυθίστηκε σε βάθος 15 μ.” Ίσως πρόκειται για την εικονιζόμενη . Η φωτογραφία είναι από την ανέλκυσή της στα Μέγαρα το 1964(credits Ανελκύοντας την ιστορία, Μπιλάλης Άρης, Θωκταρίδης Κώστας, αρχείο Π. Λιαμή)
Κοιτώντας και ξανα -κοιτώντας τις φωτογραφίες από την επίθεση στο σημείο είδα όμως ότι κάτι δεν μου πήγαινε καλά. Αφ’ ενός ήταν ανεξήγητα πολλές, από κανένα άλλο σημείο δεν έχουμε τόσες πολλές φωτογραφίες από τη Luftwaffe στις επιθέσεις που έκαναν εναντίον Ελληνικών πλοίων κατά την επιχείρηση Marita , αφ ετέρου όλες οι φωτογραφίες φαίνονταν να είναι τραβηγμένες από ψηλά αλλά όχι από αεροπλάνο αλλά από κάποιο σταθερό σημείο.
Φωτογραφία και πάλι από το ίδιο μέρος πάνω στο λόγο του Αγίου Γεωργίου την 20η Απριλίου 1940. Το φορτηγό Θάσος έχει χτυπηθεί και το δεξαμενόπλοιο Στάθης φλέγεται αν και τελικά δε θα βυθιστεί τη μέρα αυτή παρά την επόμενη. Η μπάριζα φαίνεται να έχει ήδη βυθιστεί. Οι δύο μικρές κοκκιδούλες αριστερά και πάνω από την Πάχη είναι δύο αεροπλάνα Στουκα JU87 που κατευθύνονται με άνεση προς τα πλοία για να τα βομβαρδίσουν χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν στη γνωστή κάθετη βουτιά που εκτελούσαν σε επιθέσεις όταν υπήρχε απειλή για αυτά.
Περνώντας από το σημείο κάνοντας τη διαδρομή Πάτρα Αθήνα είδα το λόφο πάνω από την Πάχη. Στο ίδιο μέρος πρέπει να παρακολούθησαν την επίθεση και ο Ντάλ με τους συντρόφους του την επομένη όπως θα περιγράψω στη συνέχεια αλλά και οι Γερμανοί κατάσκοποι εξοπλισμένοι με τα σύνεργά τους την ίδια μέρα.
Οι Γερμανοί μάλλον είχαν σκηνοθετήσει την επίθεση για να δείξουν στα επίκαιρά τους και στα προπαγανδιστικά τους περιοδικά τους άθλους τους χωρίς να λένε ότι 25 Στούκας τους βομβάρδιζαν τρία ανυπεράσπιστα Ελληνικά πλοία. Το 1936 είχε επισκεφτεί την Αθήνα ο ίδιος ο Γκαίμπελς επιδιώκοντας σύναψη συνθήκης με την Ελλάδα για την αστυνομική συνεργασία κατά του κομμουνισμού και των Ρωσικών μυστικών υπηρεσιών την οποία αρχικά ο Μεταξάς είχε αποδεχθεί. Υπήρχε πλήθος Γερμανών πρακτόρων στη χώρα και αυτό μπορεί κανείς να διαπιστώσει στα βιβλία του Βύρωνα του Τεσαψίδη German Intelligence and Security Agencies in Greece και στο βιβλίο Γερμανικές Υπηρεσίες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της κατοχής (1937-1945) του Παναγιώτη Δημητράκη. Λόγω της φύσης του Ελληνικού καθεστώτος που ήταν φιλο-Γερμανικό οι Γερμανοί κατάσκοποι αν και σε κάποιες περιπτώσεις ήταν γνωστοί δεν παρακολουθούνταν και δεν ενοχλούνταν ιδιαίτερα από τις Ελληνικές μυστικές υπηρεσίες.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στον Νταλ και ας διαβάσουμε πως περιγράφει αυτά που ακολούθησαν μετά την επίθεση στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας στο βιβλίο του.
Όπως φαίνεται στις τέσσερις φωτογραφίες, το δραματικό ρεπορτάζ της επιτυχημένης επίθεσης των Γερμανών ήταν στημένο και οι λήψεις είχαν γίνει από σταθερό σημείο στο λόφο του Αγίου Γεωργίου . Όλη η επίθεση ήταν σκηνοθετημένη……
Επίθεση στις 23 Απριλίου
Οι διαταγές πού έφτασαν μετά την επίθεση της Luftwaffe αεροδρόμιο της Ελευσίνας έλεγαν ότι τα Hurricane θα έπρεπε πλέον να μετακινηθούν σε κοντινό τόπο μιας και το αεροδρόμιο αυτό ήταν ήδη στόχος. Την επομένη λοιπόν το ξημέρωμα και τα επτά αεροπλάνα άφησαν το εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο της Ελευσίνας για να μεταφερθούν λίγα χιλιόμετρα δυτικότερο στα Μέγαρα όπου προσγειώθηκαν σε ένα πρόχειρα φτιαγμένο αεροδιάδρομο και στην συνέχεια τα αεροπλάνα κρύφτηκαν κάτω από ελιές που υπήρχαν στην περιοχή. Εκεί αυτά τα επτά καταδιωκτικά θα έπρεπε να μείνουν για λίγες μέρες για να προσφέρουν αεροπορική κάλυψη σε μια μεγάλη επιχείρηση που επρόκειτο να ακολουθήσει, την εκκένωση του 19ου τάγματος των Αυστραλών και Νεοζηλανδών για την Κρήτη και την Αίγυπτο.
Στα Μέγαρα λοιπόν ο Ντάλ θα περιγράψει την συνέχεια της επίθεσης που επέλεξε να παρουσιάσει η Γερμανική προπαγάνδα στα επίκαιρά της για να διαφημίσει τις επιτυχίες των πιλότων της από το ίδιο σχεδόν σημείο. Θα περιγράψει λεπτομερώς αυτή την επίθεση της 23ης Απριλίου , ενώ οι Γερμανοί με φωτογραφίες που τράβηξαν την προηγουμένη είχαν αποχωρήσει ικανοποιημένοι για την επιτυχία τους . Εμείς έχοντας όλα αυτά τα στοιχεία θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε τα γεγονότα όπως ακριβώς συνέβησαν και την 23η Απριλίου .
Τα επτά εναπομείναντα Hurricane ευρίσκονταν πλέον στα Μέγαρα, καμουφλαρισμένα κάτω από ελιές με σκοπό να πραγματοποιήσουν την τελευταία τους αποστολή στην Ελλάδα , την κάλυψη των υπολειπόμενων υποχωρούντων στρατευμάτων της Κοινοπολιτείας που επρόκειτο να αναχωρήσουν από την περιοχή το βράδυ της 25ης Απριλίου. Οι επτά πιλότοι , φοβούμενοι επίθεση των Γερμανών είχαν καλυφθεί στο λόφο πάνω από την Πάχη έχοντας απομακρυνθεί για ευνόητους λόγους από τα αεροσκάφη τους . Εκεί ο Dahl και οι σύντροφοί του παρακολούθησαν τον βομβαρδισμό της Luftwaffe στις 23 Aπριλίου όπως συμπεραίνουμε από τα εξιστορισθέντα από τον ίδιο τον DAHL.
«Ανεβήκαμε στο λόφο που ήταν κοντά στον αεροδιάδρομο και είχε ύψος 70 μέτρα περίπου και σε ένα πλάτωμα ανάψαμε τσιγάρο. Από την μια πλευρά ήταν ο αεροδιάδρομος με τον ελαιώνα όπου βρίσκονταν τα μισο-κρυμμένα αεροσκάφη μας, από την άλλη ο κόλπος της Αθήνας . Θα μπορούσα α πετάξω μια πέτρα στο νερό, τόσο κοντά ήταν η θάλασσα.
Ένα τάνκερ βρισκόταν αγκυροβολημένο κοντά στην ακτή. «δεν θα ήθελα να ήμουν σε αυτό το τάνκερ» κάποιος ακούστηκε να λέει . Κάποιος άλλος είπε «Γιατί αυτός ο ανόητος δεν έχει φύγει από εδώ; Δεν έχει δει τι έχουν κάνει οι Γερμανοί;»
Για εμένα από μια άποψη ήταν πολύ ευχάριστο να βρίσκομαι ψηλά σε αυτή τη βραχώδη ακτή νωρίς σε ένα φωτεινό Ελληνικό πρωινό του Απριλίου. Είμαστε νέοι και σχετικά ατρόμητοι. Είμαστε και αναμφισβήτητα ανόητα ψύχραιμοι γνωρίζοντας ότι είμαστε μόνο επτά πιλότοι με επτά Hurricane κρυμμένα σε ένα χωράφι ενώ 50 μίλια βορειότερα βρισκόταν ολόκληρη η Γερμανική αεροπορία που είχε σα στόχο να μας διαλύσει.
Η ώρα του πρωινού είχε έρθει αλλά δεν υπήρχε πρωινό. Τότε ακούσαμε θόρυβο από κινητήρες αεροσκαφών και είδαμε ένα σμήνος περίπου 30 Μέσσερσμιτ να περνούν χαμηλά από τα Μέγαρα και να κατευθύνονται προς το αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Ευτυχώς το είχαμε εγκαταλείψει την τελευταία στιγμή!
Μόλις κάποια λεπτά αργότερα ένα άλλο σμήνος από βομβαρδιστικά Στούκας πέρασε ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μα ς στα 3000 πόδια πηγαίνοντας κατ΄ ευθείαν προς το τάνκερ και πάνω από αυτά ένας αριθμός καταδιωκτικών πετούσε για να τα προστατεύει.
«Πέστε κάτω», κάποιος φώναξε. «Καλυφθείτε πίσω από τους βράχους και μείνετε ακίνητοι , μην τους αφήσετε να μας εντοπίσουν»
Μα θα μπορούσαν να δουν τα αεροπλάνα μας στον ελαιώνα σκέφτηκα , δεν ήταν εντελώς καλυμμένα…
Τα Στουκας κατευθύνθηκαν σε μια σειρά και ο αρχηγός τους , το προπορευόμενο, όταν έφτασε πάνω από το τάνκερ χαμήλωσε το ρύγχος του και προχώρησε σε μια κάθετη βουτιά.
Μου φάνηκε σαν ο πιλότος να προσπαθούσε να κατευθύνει το αεροπλάνο του στο φουγάρο του πλοίου αλλά άλλαξε πορεία την κατάλληλη στιγμή , την ίδια στιγμή που είδα μια βόμβα να βγαίνει από την κοιλιά του αεροπλάνου του. Ήταν ένα μεγάλο μαύρο κομμάτι μέταλλο που τελικά έπεσε ακριβώς μέσα στο πλωριό αμπάρι του τάνκερ.
Το Στούκας φαίνεται να είχε απομακρυνθεί αρκετά όταν η βόμβα εξερράγη και τότε το πλοίο φάνηκε να ανασηκώνεται τρία μέτρα ψηλά από το χτύπημα.
Δεν περιμέναμε να βγει κάποιος ζωντανός μετά από αυτό, υπήρχε ένας αριθμός από πτώματα που επέπλεαν στον κόλπο . Είτε τα ρεύματα , είτε η παλίρροια έσπρωχναν τα πτώματα προς την ακτή και κάθε μισή ώρα κοιτούσα πόσο κοντά στην ακτή τα πτώματα βρίσκονταν. Ήταν περίπου εννέα και κατά τις 11 η ώρα είχαν φτάσει δίπλα στα βράχια κάτω από εμάς…»
Τα πτώματα αν υπήρξαν δεν ήταν από το Στάθης αλλά ίσως από τα μικρότερα σκάφη, μπάριζες και ιστιοφόρα που είχαν συγκεντρωθεί εκεί με σκοπό να ανεφοδιάζουν τα πλοία που έφταναν εκεί με σκοπό να προμηθευτούν καύσιμα και νερό και να διαφύγουν από την Ελλάδα. Ίσως να ήταν και πληρώματα από μικρά σκάφη της Κοινοπολιτείας που είχαν φτάσει εκεί με σκοπό να προετοιμάσουν την μεγάλη επιχείρηση εκκένωσης που έλαβε τελικά χώρα το βράδυ της 25ης. Κάποιοι ντόπιοι έλεγαν ότι δεν υπήρχαν θύματα στις 22 αλλά και στις 23 Απριλίου από τα Ελληνικά πληρώματα καθώς κάθε Τρίτη του Πάσχα στην περιοχή λαμβάνει χώρα γιορτή αιώνων, ο παραδοσιακός «χορός της τράτας». Σε κάθε περίπτωση πάντως τα πληρώματα των ανυπεράσπιστων Ελληνικών πλοίων του Εμπορικού ναυτικού και τα επιταγμένα, μετά τις σφοδρές επιθέσεις της Luftwaffe κατά τη διάρκεια της ημέρας αγκυροβολούσαν και τα πληρώματά τους κατέφευγαν στην στεριά. Μετακινούνταν και εκτελούσαν κάποιες αποστολές μόνο τη νύχτα.
Το Πάσχα δεν ήταν η τελευταία μέρα «των παθών» για τα Μέγαρα παρά όλα αυτά τα τρομακτικά που έλαβαν χώρα από την Κυριακή έως την Τρίτη του Πάσχα, μιας και λίγες μέρες μετά συγκεντρώθηκαν στο κόλπο των Μεγάρων πλήθος από Αγγλικά πολεμικά , μεταγωγικά και αποβατικά για να παραλάβουν μεγάλο μέρος των στρατευμάτων της Κοινοπολιτείας που υποχωρούσαν. Τα Μέγαρα ήταν ένα από τα λιμάνια που επέλεξαν οι Άγγλοι για να συγκεντρώσουν στρατεύματα και να προσπαθήσουν να τα φυγαδεύσουν στην Κρήτη ή την Αίγυπτο στρατεύματα Αυστραλών και Νεοζηλανδών στα πλαίσια της επιχείρησης Δαίμων (operation Damon). 10.200 Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί επιβιβάστηκαν σε πλοία στα Μέγαρα και το Ναύπλιο την 25η Απριλίου. Η επιβίβαση δεν έγινε χωρίς επιθέσεις και βομβαρδισμούς από τη Luftwaffe. Στα Μέγαρα δύο Βρετανικά αποβατικά, τα LCT A.1 και Α19 χτυπήθηκαν από τη Luftwaffe με αποτέλεσμα το πρώτο να βυθιστεί στο νησάκι Πάχη και να καλυφθεί από το νερό κατά το μεγαλύτερο μέρος του και το δεύτερο να ανατιναχθεί για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού.
Στις 29 Απριλίου οι Γερμανοί μπαίνουν στην Αθήνα. Η περίοδος της κατοχής είχε αρχίσει ….
Αφιερώνω αυτό το άρθρο στη μνήμη του Βύρωνα Τεσαψίδη, κορυφαίου Έλληνα ερευνητή της ιστορίας του ΒΠΠ φίλου και συνεργάτη σε πολλές έρευνες σε ιστορίες.
