Μικροναυπηγική: Μπρίκι ή Βρίκι

Το κείμενο προέρχεται από τον 3ο τόμο “ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Μάριου Σίμψα, έκδοση Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.

Η ετυμολογία της λέξης Μπρίκι ή Βρίκι προέρχεται από την Αγγλική brig ή την Γαλλική brick. Ήταν το τελευταίο από τα μεγάλα πολεμικά και το ισχυρότερο μετά την κορβέτα, ενίοτε ισοδυναμούσε σε ισχύ. Απετέλεσε το κύριο πλοίο του αγώνα κατά την επανάσταση.

Πολλοί θεωρούν το Μπρίκι ή τον πάρωνα εξέλιξη της γαλέρας. Ο πάρων ήταν δίστηλο καράβι και το προτιμούσαν από τα τρίστηλα, ακόμη και τα πιο μεγάλα, γιατί το σκάφος του γινόταν ελαφρύτερο καθώς απαλλασσόταν από το βάρος του τρίτου ιστού. Οι δύο ιστοί συνήθως κατασκευάζονταν όχι από τρία κομμάτια αλλά από ένα ή δύο κομμάτια και μάλιστα χωρίς θωράκια. Οι δύο ιστοί ήταν πολύ ψηλοί, τόσο ψηλοί, ώστε να φέρουν και τα πιο ψηλά πανιά, δηλαδή τον σίπαρο και τον υπερσίπαρο.

Το πλωριό κατάρτι έφερε 4 σταυρωτά πανιά και το πρυμνιό έφερε 3 σταυρωτά πανιά.΄Εφερε τρείς φλόκους στο μπομπρέσο. Βελαστράλια ανάμεσα στα κατάρτια επαύξαναν το πέτασμα των πανιών. Η ιστιοφορία αυτή και ιδιαίτερα τα πολύ ψηλά πανιά έδιναν στο μπρίκι μεγάλη ταχύτητα και μάλιστα με ελαφρύ άνεμο, κάτι που ήταν απαραίτητο για την αποστολή του.

Τα Ελληνικά μπρίκια ήταν ναυπηγημένα για τους αγώνες κατά των πειρατών και για την ρήξη του αποκλεισμού από τα πολεμικά των Άγγλων στους Ναπολεόντειους πολέμους. Περιέκλειε όμως συχνά τον κίνδυνο να ανατραπεί το σκάφος στον δυνατό άνεμο, με τον οποίο έπερνε κλίση που ξεπερνούσε κάποτε το όριο ασφαλείας.

Πολύτιμο λοιπόν το μπρίκι για αποστολές, ταχύτατο και ευέλικτο, ασύλληπτο ακόμη σε δύσκολες περιστάσεις, απαιτούσε έμπειρο και ικανότατο προσωπικό. Αυτός είναι ο λόγος που συνήθως το απέφευγαν οι ξένοι. Αναφέρεται ότι κατά την διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων, ‘Αγγλοι ναυτικοί προκειμένου να χρησιμοποιήσουν αιχμαλωτισμένο Υδραΐικο μπρίκι, αναγκάστηκαν να ελαττώσουν το ύψος των ιστών κι έτσι να αφαιρέσουν τα πιο ψηλά πανιά.

Έφερε πυροβολικό 18-20 πυροβόλα των 12-18 λίτρων, όλα πάνω στο κατάστρωμα. Είχε προσωπικό 50-80 άνδρες, διαστάσεις 30-35 μ, εκτόπισμα 200 τόνους το μικρότερο και των 500 τόνων το μεγαλύτερο.

Πρώτοι οι Υδραίοι άρχισαν να κατασκευάζουν μπρίκια αφήνοντας την κατασκευή λατινάδικων. Το πρώτο εμπειρικά κατασκευασμένο μπρίκι ήταν του Α. Κοκκίνη, το 1757, 250 τόνων, με πρύμνη όμοια με την πλώρη. Από τα πιο ονομαστά μπρίκια του λυτρωτικού αγώνα, μπορούμε ενδεικτικά να σημειώσουμε, εκτός από την ναυαρχίδα του Σαχτούρη «ΑΘΗΝΑ» τον «ΛΕΩΝΙΔΑ» τον «ΑΡΗ» και τον «ΑΧΙΛΛΕΑ».

• Το μπρίκι «ΛΕΩΝΙΔΑΣ» των Μαν. και Γιακ. Τομπάζη έφερε 18 πυροβόλα των 9 λίτρων και είχε μάκρος στην καρένα 35.5 ναυπηγικούς πήχεις. Ναυπηγήθηκε στην το 1811 από ξύλο πεύκου.
• Το μπρίκι του Α. Τσαμαδού «ΑΡΗΣ», ιστορικό από την ηρωική έξοδό του στον όρμο του Ναβαρίνου, την 25ην Απριλίου 1825, ναυπηγήθηκε στην Ενετία το 1818 από ξύλο δρυ, είχε μήκος στην καρένα 31.5 m και εκτόπισμα 350 τόνους. Αρχικά έφερε 18 πυροβόλα των 12 λίτρων και αργότερα 2 πυροβόλα των 12 λίτρων και 10 καρρονάδες των 18 λίτρων.
• Το μπρίκι «ΑΧΙΛΛΕΥΣ» του Δ. Βούλγαρη, ένα ωραίο σκάφος που ναυπηγήθηκε στην Ύδρα το 1812 από ξύλο πεύκου, είχε μήκος στην καρένα 34.78 m. Στα κατάρτια του έφερε θωράκια, πράγμα σπάνιο για
  τα Ελληνικά μπρίκια.
• Το μπρίκι “ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Α” που έφερε σημαία της Ρωσίας, τον Απρίλιο του 1825, κατά τον έλεγχο που έγινε έξω από τα Ψαρά από την μοίρα του Ναυάρχου Σαχτούρη, διαπιστώθηκε ότι τα έγγραφά του ήταν ήταν ύποπτα λαθρεμπορίου πολέμου. Στην συνέχεια οδηγήθηκε στις Σπέτσες προς εκδίκαση και θεωρήθηκε λεία πολέμου. Μεταποιήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως περιπολικό .

Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων διατηρούσε στόλο στο Ιόνιο με ναυστάθμους στον Αυλώνα και Πρέβεζα με 15 πλοία, ναυαρχίδα του στόλου ήταν το μπρίκι “ΧΕΛΙΔΟΝΙ”. Είχαν και οι Τούρκοι μπρίκια, αλλά πολύ μεγαλύτερα από τα Ελληνικά, με 20-24 πυροβόλα και πλήρωμα 70-80 άνδρες.

Η κατασκευή της γάστρας προέρχεται από σχέδιο Ιταλικού μπρικιού που είχε κατασκευαστεί το 1778. Το σχέδιο έγινε από τους E. Guerreri και S. Bellabarba.

Η ιστιοφορία έγινε βασιζόμενη στο βιβλίο του Γ. Κοτσοβίλλη “ΠΕΡΙ ΕΞΑΡΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ” Εν Σύρω, 1919

Το ομοίωμα που κατασκεύασα φέρει 18 πυροβόλα, 9 από κάθε πλευρά , δύο στην πρύμνη και ένα στην πλώρη.

Τεκμηρίωση των πληροφοριών που βασίστηκα γιά την κατασκευή του ομοιώματος αποτελεί η περιγραφή του παγκοσμίως γνωστού John Harland σε πίνακα του J J Baugean που εμφανίζει Ελληνικό μπρίκι.

ΜΗΚΟΣ ΣΚΑΦΟΥΣ: 25.00 m | ΜΗΚΟΣ ΟΜΟΙΩΜΑΤΟΣ: 0,84 m | ΚΛΙΜΑΞ: 1/20 | ΥΛΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ: Πεύκο