Οι πρώτες ενέργειες για κατασκευή του λιμένα της Ύδρας τον 19ο αιώνα.

Γράφει ο Δημήτρης Γ. Τσιγκάρης

Όπως είναι γνωστό, το νησί της Ύδρας στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα διέθετε τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο, με εξαιρετικά σημαντικό για την εποχή αριθμό και μέγεθος πλοίων. Παρ’ όλα αυτά, λόγω και της έλλειψης τεχνικών μέσων και υποδομών τις εποχές αυτές, δεν διέθετε διαμορφωμένο λιμάνι παρά μόνο φυσικούς κολπίσκους όπου τα πλοία μπορούσαν να προσεγγίσουν και να αγκυροβολήσουν σε κάποια απόσταση. Με κύριο τόπο ο οποίος εξυπηρετούσε τις εμπορικές διαδικασίες και τον εφοδιασμό, ή περιορισμένες τεχνικές παρεμβάσεις, το γεωγραφικό σημείο του σημερινού λιμένα στη βόρεια πλευρά όπου στα ψηλά είχε ήδη αναπτυχθεί και ο αρκετά εκτεταμένος και πυκνοκατοικημένος από τότε οικισμός του νησιού. Η παρακάτω γκραβούρα της εποχής απεικονίζει την τότε μορφή του οικισμού και του λιμένα.

Μετά την ανεξαρτησία και συγκεκριμένα το 1839, οι Ύδραίοι διέβλεψαν ότι η κατασκευή κανονικού λιμανιού καθίσταται επιτακτική και προέβησαν στις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να παρακάμψουν την οικονομική δυσπραγία της εποχής και δια του Υδραίου «Επί των Ναυτικών Γραμματέα της Επικρατείας» του Βασιλείου της Ελλάδος, Αντιναυάρχου Αντωνίου Γ. Κριεζή, απέστειλαν προς την Α.Μ. τον Βασιλέα Όθωνα το ακόλουθο έγγραφο¹:

Λόγω του δυσανάγνωστου της δια χειρός γραφής της εποχής και προς διευκόλυνση του αναγνώστη, ο γράφων κατόπιν μακροχρόνιας επεξεργασίας του πρωτοτύπου, παραθέτει πάρα κάτω τη γραφή του εγγράφου στη μορφή που θα γραφόταν σήμερα :

Hafen Bauten in Hydra²

(Κατασκευή Λιμένος στην Ύδρα)

Αρ. 16504

Προς : Την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα

Η επί των Ναυτικών Γραμματεία

Αθήναι την 21/3 Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 1839³

Διαβάστε επίσης: Αναμνήσεις. Το πρώτο μου μπάρκο.

Περί παραχωρήσεως υλικού εκ του Ναυστάθμου εις τον Δήμον της Ύδρας

Μεγαλειότατε !

Ο δήμος της Ύδρας επιχειρίσατο, αναλόγως των χρηματικών αυτού μέσων, να διορθώσει τον λιμένα της νήσου εκείνης. Διά το έργον τούτο το οποίον κυρίως προς ασφάλεια και ευκολία του ναυτικού εμπορίου γίνεται, εχρειάσθησαν εσχάτως δύο άγκυραι ικανού μεγέθους και μία άλυσος να τεθώσι εις την είσοδον του λιμένος δια να δένουν τα εισερχόμενα πλοία.

Αλλά τοιούτων ειδών μη ευρισκομένων εις την Ελλάδα, ηναγκάσθη ο δήμος να ζητήσει αυτά από από τον Ναύσταθμον πεπεισμένος ότι η Βασιλική Κυβέρνησις, εκτιμώσα επαξίως το σπουδαίον της επί- χειρήσεως και την προκύπτουσαν ωφέλειαν προς δε την Ναυτιλίαν και προς αυτόν τον δήμο της Ύδρας, ήθελε παραδεχθεί ευχαρίστως την αίτησιν του.

Είς τον Ναύσταθμον υπάρχουσι αρκεταί παλαιαί δικρότων άγκυραι, άχρηστοι διά το μέγεθός των εις τα πλοία μας, εκβυθισθείσαι κατά καιρούς εκ της θαλάσσης, καθώς και μία άλυσσος επίσης άχρηστος και αυτή. Το Ναυτικόν Διευθυντήριον συναινόν στην αίτηση του ειρημένου δήμου, προτείνει να παραχωρηθώσι εις αυτόν δύο άγκυραι εκάστη των οποίων ζυγίζει 44 καντάρια και η άλυσσος ζυγίζουσα και αυτή καντάρια 81 6/44.

Επειδή η παραχώρησις αύτη δεν φέρει επαίσθητον εις το δημόσιον ζημία ως άνωθεν αχρήστων των αιτουμένων ειδών ενώ άλλως εις τον δήμον γίνεται σημαντικής ωφελείας πρόξενος, ήθελον να παρακαλέσω την Υμετέραν Μεγαλειότητα ως επί πολλού ποιουμένην την ευημερίαν των υπηκόων της, να ευδοκήσει να δοθώσιν εις τον δήμον της Ύδρας δωρεάν τα ανωτέρω είδη.

Αν η πρότασις μου αυτή δεν ήθελεν εγκριθεί, παρακαλώ να ευαρεστηθεί η Υμετέρα Μεγαλειότης να διατάξει ώστε η τιμή του περί ού ο λόγος υλικού να μη ληφθεί από τον ειρημένο δήμο αλλά να εκπεσθή εν καιρώ από τας οφειλομένας χρηματικάς αποζημειώσεις εις την Κοινότητα της Ύδρας. Αι δύο άγκυραι εκτιμήθησαν ανά 13 δραχμάς το καντάριον και φέρουσι δρ. 1144, η δε άλυσσος προς 12 δραχμάς το καντάριον, 973.62, το όλον δραχμάς 2117.62 Εις την ημετέραν Μεγαλειότητα απόκειται να διατάξει όπως εγκρίνει.

Διαβάστε επίσης: Ο θερμαστής με τις 6 φωτιές.

Το υποσημειούμαι με βαθύτατον σέβας.

Της Υμετέρας μεγαλειότητος ταπεινότατος, ευπειθέστατος και πιστότατος υπήκοος.

Α.Γ.Κριεζής

Προφανώς η αίτηση αυτή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο προχώρησε και τα ζητηθέντα υλικά μετεφέρθησαν από τον Πόρο όπου ευρίσκετο τότε ο Ναύσταθμος, στην Ύδρα. Δυστυχώς, παρά την ευρεία έρευνα του γράφοντος δεν εντοπίσθηκαν γραπτές μαρτυρίες για το πώς και με ποία πλοία οργανώθηκε η επιχείρηση φόρτωσης και μεταφοράς τους στο σημείο, πράγμα το οποίο θα ήταν αρκετά ενδιαφέρον δεδομένης της μη ύπαρξης μηχανοκίνητων πλοίων και ισχυρών φορτοεκφορτωτικών μηχανημάτων την εποχή !

Εν τέλει, με τη βοήθεια των αποκτηθέντων υλικών οι Ύδραίοι προέβησαν σε τοποθέτηση ισχυρού Ναύδετου στη μέση της εισόδου του όρμου, περίπου στο σημείο που σημειώνεται με το βέλος στη επόμενη πρόσφατη φωτογραφία, το οποίο Ναύδετο διατηρήθηκε εκεί μέχρι την περίοδο του Β’ παγκοσμίου πολέμου και της Γερμανικής κατοχής. Ενώ τμήμα της μιάς άκρης μιας ευμεγέθους καδένας παραμένει έως σήμερα κυκλικά στον βράχο στο Ανατολικό σημείο της εισόδου, δίπλα στο σημερινό κόκκινο φανάρι.

Θα ήταν επίσης περισσότερο ενδιαφέρουσα και κάποια περιγραφή αν υπήρχε, και για το πως εξετελέσθη το εγχείρημα της πόντισης των αγκυρών και της έκτασης και στερέωσης των αλύσσεων δεδομένου του μεγάλου βάρους τους, του βάθους και της τοπογραφίας της περιοχής. Σίγουρα πρόκειται για μία ακόμη επική ναυτική επιχείρηση των Ύδραίων, όμως ούτε και γι΄αυτήν διεσώθησαν (ή, δεν ανευρέθησαν) κάποιες λεπτομέρειες.

Ή πληρέστερη διαμόρφωση του κύριου λιμένα με την κατασκευή του εξωτερικού κυματοθραύστη λιμενοβραχίονα, περατώθηκε αρκετά αργότερα, το 1891. Έκτοτε ακολούθησαν βελτιώσεις κατά τη σύγχρονη εποχή όπως η κατασκευή του προβλήτα, του μώλου « Τ » κάτω από τη Ναυτική Ακαδημία και η εκτεταμένη επισκευή του λιμενοβραχίονα με την πρόσφατη προσαρμογή του για την εξυπηρέτηση των μεγάλων σκαφών αναψυχής. Έργα, το οποία με μέριμνα και ιδέες των ίδιων των Ύδραίων δεν αλλοίωσαν την τότε αρχική εικόνα του νησιού και όπως παρατηρεί το μάτι ενός έμπειρου παρατηρητή, το φόντο, παραμένει ανέκαθεν το ίδιο !

Διαβάστε επίσης: Το κολυμβητήριο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, ένα ιστορικό τοπόσημο της πόλης του Πειραιά

Επανερχόμενοι στο πρωτότυπο έγγραφο της αίτησης των Ύδραίων, αξίζει να σημειώσουμε ότι ο επί των «Ναυτικών Γραμματεύς» Αντιναύαρχος του αγώνα Αντώνιος Γ. Κριεζής ο οποίος προσέφερε στην Ελλάδα και την απελευθέρωσή της τα μέγιστα κατά τις ναυμαχίες ενάντια στα εχθρικά, ήταν αυτός που υπέγραψε στα τέλη του 1838 και το Βασιλικό διάταγμα της μεταφοράς της Ναυτικής Σχολής από το Ναύπλιο στην Ύδρα προσφέροντας έτσι ανεκτίμητες υπηρεσίες και προς την ιδιαιτέρα του Πατρίδα, την Ύδρα.

Ως γνωστόν, η Ναυτική Σχολή της Ύδρας ιδρυθείσα από τους ίδιους τους Ύδραίους περίπου το 1800 για την Ναυτική εκπαίδευση των νέων τους, έπαυσε να λειτουργεί το 1821 όταν προφανώς οι μαθητές «εμπάρκαραν» στα πλοία του αγώνα όπως και οι ξένοι καθηγητές τους οι οποίοι εν τω μεταξύ γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο είχαν πολιτογραφηθεί Έλληνες ! Η Σχολή επανιδρύθηκε στο Ναύπλιο (!) το 1838 και για την άμεση σχεδόν υπογραφή του Βασιλικού διατάγματος μεταφοράς της στην Ύδρα, ο Κριεζής πιθανολογείται ότι διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο.⁴

Τέλος, για την εις την αριστερή πλευρά της τελευταίας σελίδας του εγγράφου παραπομπή «παρά Κω Δραγούμη», προφανώς πρόκειται για τον Νικόλαο Μ. Δραγούμη (1809-1879) ο οποίος την εποχή αυτή (πηγή «Wikipedia») κατείχε τη θέση του Διευθυντή της επί των Ναυτικών Γραμματείας.- .