Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης, συνδέθηκε άρρηκτα με την Αίγινα, όπου η μνήμη του παραμένει ζωντανή. Η Αίγινα και ο Κανάρης συνδέθηκαν σε μια περίοδο όπου το νεογέννητο ελληνικό κράτος πασχούσε για επιβίωση και ταυτότητα.
Η ιστορία της οικογένειας, των πυρπολικών επιχειρήσεων και του δημόσιου βίου του Κανάρη δημιουργεί ένα πολύπλοκο μωσαϊκό που αξίζει να περιγραφεί με λεπτομέρεια.
Το παρόν περιληπτικό άρθρο επιχειρεί να ανασυνθέσει αυτή τη σχέση — ιστορικά, κοινωνικά και τοπικά — και να τεκμηριώσει γιατί το σπίτι του στην Αίγινα πρέπει να διασωθεί και να λειτουργήσει ως Ναυτικό Μουσείο για το νησί και τη χώρα.
Ολόκληρη η μελέτη ” Η ζωή του πυρπολητή Κωνσταντίνου Κανάρη και η Αίγινα στα χρόνια της επανάστασης” ΕΔΩ
Γράφει ο Ηρακλής Καλογεράκης
Ο άνθρωπος και το σύμβολο
Η ιστορία του Κωνσταντίνου Κανάρη αποτελεί ένα από τα πιο φωτεινά παραδείγματα ηρωισμού, πατριωτισμού και στρατηγικής ευφυΐας στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Από τα Ψαρά, ένα νησί με μακρά ναυτική παράδοση, μέχρι την Αίγινα, όπου η μνήμη του είναι ζωντανή, η ζωή του συνδέεται άρρηκτα με τη θάλασσα και τη μάχη για την ελευθερία, και η επιρροή του διαχέεται όχι μόνο σε στρατιωτικά γεγονότα αλλά και στην πολιτική και πολιτιστική ζωή της νεοσύστατης Ελλάδας.
Η θάλασσα που γέννησε ήρωες
Ανάμεσα στους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, λίγοι ενσαρκώνουν τόσο καθαρά το θάρρος, τη σεμνότητα και το αλύγιστο φρόνημα όσο ο Κωνσταντίνος Κανάρης. Ο πυρπολητής των θαλασσών, ο άνδρας που έπαιξε τη ζωή του κορώνα–γράμματα πάνω στα νερά του Αιγαίου, έγινε σύμβολο της θαλάσσιας ελευθερίας των Ελλήνων και της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Και ανάμεσα στα μέρη που σφράγισε με την παρουσία του, ξεχωρίζει η Αίγινα· το νησί που τον υποδέχθηκε στα χρόνια της προσφυγιάς, τον στήριξε και κράτησε για πάντα ένα κομμάτι της ιστορίας του.
Από τα Ψαρά στη φωτιά της Επανάστασης
Ο Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά το 1793, νησί φτωχό αλλά περήφανο, όπου η θάλασσα ήταν ο μοναδικός δρόμος ζωής. Ορφανός από πατέρα, μεγάλωσε κοντά στον θείο του Δημήτρη Βουρέκα, πλοίαρχο εμπορικού καραβιού, μαθαίνοντας από μικρός τα μυστικά των ανέμων, των θαλάσσιων ρευμάτων και του βυθού. Οι εμπειρίες αυτές έθεσαν τα θεμέλια για την επιτυχή στρατιωτική δράση που θα ακολούθησε.
Η προετοιμασία για την Επανάσταση
Η πολιτική και στρατιωτική κατάσταση της εποχής ήταν τεταμένη. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατηρούσε σκληρό έλεγχο στα νησιά του Αιγαίου για να μην επαναστατήσουν, ενώ οι τοπικές κοινότητες των επαναστατημένων προσπαθούσαν να οργανωθούν για αντίσταση. Ο Κανάρης, ήδη έμπειρος ναυτικός, αναδείχθηκε σε ηγετική μορφή στα Ψαρά και σύντομα ανέλαβε τον σχεδιασμό στρατηγικών ενέργειων εναντίον του οθωμανικού στόλου.
Η Ελληνική Επανάσταση και οι πρώτες ναυμαχίες
Με την έναρξη της Επανάστασης το 1821, τα Ψαρά προσέφεραν ολόκληρο τον στόλο τους στον Αγώνα. Ήταν το τρίτο ναυτικό νησί μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες, και οι ναυτικοί του έγιναν φόβος και τρόμος του οθωμανικού στόλου.
Ο νεαρός Κανάρης ανέλαβε ενεργό ρόλο στον ναυτικό αγώνα και δεν άργησε να ξεχωρίσει για τη ψυχραιμία και την τόλμη του. Το 1822, όταν οι Τούρκοι έσφαζαν τους κατοίκους της Χίου, αυτός αποφάσιζε να απαντήσει όπως ήξερε: με φωτιά.
Μια από τις πρώτες σημαντικές του επιχειρήσεις ήταν η συμμετοχή στην άμυνα των Ψαρών και οι επιθέσεις κατά των οθωμανικών στόλων στο Αιγαίο πέλαγος. Η ικανότητά του να αξιοποιεί τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες των νησιών και να εφαρμόζει ευφυείς τακτικές τον καθιέρωσε γρήγορα. Χαρακτηρίστηκε από τη χρήση πυρπολικών: πλοίων γεμάτων με εκρηκτικά, κατευθυνόμενων εναντίον του εχθρικού στόλου. Αυτή η τακτική απαιτούσε όχι μόνο θάρρος αλλά και ακριβή εκτίμηση των συνθηκών, ευφυΐα και σωστή οργάνωση πληρωμάτων. Ο Κανάρης συνδύασε όλα τα στοιχεία αυτά με εκπληκτική επιτυχία.
Τη νύχτα της 6ης προς 7ης Ιουνίου 1822, σε μια από τις πιο παράτολμες επιχειρήσεις της ναυτικής ιστορίας, ο Κανάρης με τους συντρόφους του, μέσα στη γιορτή του Ραμαζανιού, υπό τη σκιά των πυροτεχνημάτων, κατάφερε να πλησίασαν αθόρυβα έδεσαν το μπουρλότο τους στη ναυαρχίδα του Καρά Αλή που ήταν αγκυροβολημένη στο λιμάνι της Χίου. Άναψαν τη θρυαλλίδα και η έκρηξη που ακολούθησε ήταν τέτοια που φώτισε όλο το πέλαγος. Ο Καρά Αλής και 2.000 Τούρκοι χάθηκαν. Ο Κανάρης διέφυγε με πέντε άνδρες μέσα στη νύχτα, αλλά το όνομά του είχε ήδη περάσει στην αιωνιότητα.
Η τακτική του απέδειξε ότι η επινοητικότητα και η τόλμη μπορούν να υπερνικήσουν την αριθμητική υπεροχή του εχθρού και απέδειξε την αποτελεσματικότητα της τακτικής των πυρπολικών, που έγινε σύμβολο του αγώνα για ανεξαρτησία.
Το γεγονός αυτό έγινε σε αντίποινα για τη σφαγή των Χιωτών και είχε τεράστια ψυχολογική και στρατιωτική σημασία. Η επιχείρηση αυτή δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική νίκη, ήταν μεγάλη επικοινωνιακή επιτυχία για την Επανάσταση, καθώς συγκίνησε φιλέλληνες και συνέβαλε στην προβολή του ελληνικού αγώνα στην Ευρώπη. Ο Βίκτωρ Ουγκώ έγραψε αργότερα στο ποίημά του «Κανάρης»:
«Κι η φλόγα που ανάβει, δεν σβήνει ποτέ
γιατί δεν καίει ξύλο και σάρκα,
μα καίει δεσμά και σκλαβιά».
Το επίτευγμα της Χίου έδωσε στην Ευρώπη την εικόνα μιας Ελλάδας που, αν και μικρή, μπορούσε να σταθεί απέναντι σε αυτοκρατορίες. Ο Κανάρης έγινε το ζωντανό σύμβολο της θαλάσσιας αντεπίθεσης των Ελλήνων.
Η δράση στις θάλασσες του Αιγαίου
Η επιτυχία στη Χίο δεν ήταν η μοναδική. Λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 1822, ο Κανάρης πέτυχε δεύτερη μεγάλη νίκη, πυρπολώντας την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου κοντά στην Τένεδο. Ο ίδιος έγραψε αργότερα λιτά: «Το μπουρλότο έκαμε το χρέος του.»
Οι επόμενες χρονιές τον βρήκαν σε αδιάκοπη δράση. Συμμετείχε σε ναυμαχίες στην Εύβοια, στις Σπέτσες και στη Σάμο.
Το 1824 είναι έτος σκληρών μαχών αλλά και έκρηξης ηρωισμού. Ο Κανάρης παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις της Σάμου όπου κατόρθωσε να κάψει δύο εχθρικά πλοία μέσα σε πυκνή γραμμή μάχης, σώζοντας το νησί από επικείμενη καταστροφή.
Την ίδια χρονιά συμμετείχε και στη μεγάλη ναυμαχία του Γέροντα, όπου ο ελληνικός στόλος υπό τον Μιαούλη αντιμετώπισε τον υπέρτερο τουρκικό στόλο του Χοσρέφ Πασά. Οι Έλληνες κέρδισαν χάρη στη γενναιότητα και την ευρηματικότητά τους. Ο Κανάρης, όπως πάντα, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή με τα πυρπολικά του. Η χρήση πυρπολικών και η συλλογική τακτική των ελληνικών μοιρών, έσπρωξαν τον οθωμανικό στόλο σε αναδίπλωση.
Επιτυχίες όπως αυτές κερδίζουν, με μικρή δύναμη και μεγάλο ρίσκο τις ,ναυμαχίες και περιορίζουν την ελευθερία κινήσεων του αντιπάλου. Σε αυτές τις δράσεις διακρίνεται η νέα μορφή ναυτικής πολεμικής τέχνης: ευελιξία, νυχτερινές επιχειρήσεις, εξαπάτηση και άριστος χειρισμός του πλοίου υπό ακραίες συνθήκες.
Η καταστροφή των Ψαρών — το σημείο εκκίνησης προς τόπους προσφυγιάς
Η μοίρα των Ψαρών έμελλε να είναι τραγική. Τον Ιούνιο του 1824, ο Χοσρέφ επιτέθηκε στο νησί και το κατέστρεψε ολοσχερώς. Χιλιάδες Ψαριανοί σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Ο Κανάρης, μακριά τότε σε αποστολή, σώθηκε, αλλά το σπίτι του κάηκε και η οικογένειά του γλίτωσε την τελευταία στιγμή. Η σύζυγός του Δέσποινα και τα τέσσερα παιδιά του, κολύμπησαν σκληρά μέχρι να βρεθούν σε ασφάλεια. Από εκείνη τη στιγμή, η οικογένεια Κανάρη, όπως και των υπολοίπων Ψαριανών που γλύτωσαν, ακολούθησε το δρόμο της προσφυγιάς,
Η Αίγινα – το νησί της προσφυγιάς και της ελπίδας
Μετά την καταστροφή των Ψαρών, ο Κανάρης και η οικογένειά του βρήκαν καταφύγιο στην Αίγινα. Ήταν το 1824. Το νησί φιλοξενούσε ήδη χιλιάδες πρόσφυγες, ανάμεσά τους και πολλούς Ψαριανούς. Εκεί εγκαταστάθηκε σε ένα διώροφο νεοκλασικό σπίτι κοντά στο λιμάνι — το σπίτι του Γιώργη Ηρειώτη, κτισμένο το 1817. Για έξι χρόνια έζησε εκεί με τη γυναίκα του Δέσποινα και τα παιδιά του. Εκεί γεννήθηκαν ο Λυκούργος (1826) και η Μαρία (1828).
Η Αίγινα εκείνη την εποχή μεταμορφώθηκε. Από ένα ήσυχο νησί ψαράδων και εμπόρων, έγινε τόπος προσφύγων, ναυτικών, πολιτικών και ξένων αντιπροσώπων. Ήταν το ασφαλές λιμάνι του Αγώνα, κοντά στο Ναύπλιο και την Αττική, αλλά μακριά από τα μέτωπα του πολέμου.
Ο Κανάρης ζούσε λιτά. Παρά την αναγνώριση που είχε, παρέμενε απλός, βοηθούσε τους συμπατριώτες του και συμμετείχε στην προσπάθεια οργάνωσης του ελληνικού στόλου.
Η επιχείρηση της Αλεξάνδρειας και το κύρος του ήρωα
Το καλοκαίρι του 1825, όταν ο Ιμπραήμ αποβιβαζόταν στην Πελοπόννησο, ο Κανάρης σχεδίασε την πιο τολμηρή επιχείρηση της ζωής του: την πυρπόληση του αιγυπτιακού στόλου μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, ως αντιπερισπασμό απέναντι στις δυνάμεις του Ιμπραήμ.
Ο σχεδιασμός ήταν περίτεχνος, αλλά οι εξωτερικοί παράγοντες — καιρικά φαινόμενα, αυξημένα μέτρα ασφαλείας και η παρουσία ξένων πολεμικών — περιόρισαν το αποτέλεσμα.
Ο Κανάρης, με τρία πυρπολικά απέπλευσε από τα ελληνικά νησιά και τη νύχτα της 10ης Αυγούστου προσπάθησε να εισχωρήσει στο λιμάνι. Όμως ο άνεμος κόπασε και το σχέδιο ματαιώθηκε. Ο ίδιος όμως δεν υποχώρησε· έβαλε φωτιά στο μπουρλότο και διέφυγε μέσα από τις φλόγες.
Η αποστολή απέτυχε επιχειρησιακά, αλλά η επιχείρηση αυτή έδειξε την ετοιμότητα των Ελλήνων πυρπολητών, να επιχειρήσουν σε μακρινά θέατρα. Επιπλέον, η διεθνής απήχηση της τόλμης έδωσε διπλωματικό και ηθικό κεφάλαιο. Η επιχείρηση συγκλόνισε την Ευρώπη. Ο Τύπος της εποχής μιλούσε για «τους Έλληνες που δεν γνωρίζουν φόβο».
Ο Κανάρης έγινε θρύλος στη Δύση και το όνομά του συνδέθηκε με τη γενναιότητα του Δαυίδ απέναντι στον Γολιάθ.
Η Αίγινα ως διοικητικό κέντρο και πρωτεύουσα της Ελλάδας
Το 1826, μετά την πτώση του Μεσολογγίου, η Επανάσταση βρισκόταν στα όρια της κατάρρευσης. Η προσωρινή Διοικητική Επιτροπή μεταφέρθηκε στην Αίγινα, που προσέφερε ασφάλεια και ευκολία επικοινωνίας. Η Αίγινα λειτούργησε ως ασφαλές κέντρο συντονισμού και εκεί εγκαταστάθηκαν τα υπουργεία και ο Ιωάννης Καποδίστριας όταν ανέλαβε Κυβερνήτης και το νησί έγινε ουσιαστικά πρώτη πρωτεύουσα στη κρίσιμη αυτή φάση.
Η φρεγάτα «Ελλάς» μεθόρμισε από το Ναύπλιο και αγκυροβόλησε στην Αίγινα όπου Κανάρης που ήταν ήδη κάτοικος του νησιού, ανέλαβε προσωρινά ως κυβερνήτης. Η παρουσία της δε, απέναντι από το σπίτι του πυρπολητή, είχε κάτι το προφητικό: το νέο κράτος χτιζόταν πάνω στις φλόγες του Αγώνα.
Στην ίδια εποχή ανάβει και ο πρώτος φανός του ελληνικού κράτους στο λιμάνι της Αίγινας — έργο των Ψαριανών ναυτικών με τη συμμετοχή του Κανάρη. Το φως του, όπως και το όνομα του πυρπολητή, έμελλε να καθοδηγεί τα πλοία της ελεύθερης Ελλάδας.
Η εποχή της πειρατείας, η καταπολέμηση της και η ψυχραιμία του ήρωα
Μετά τις μεγάλες επιχειρήσεις ο Κανάρης αναλαμβάνει σημαντικά καθήκοντα στη ναυτική διοίκηση, συμπεριλαμβανομένης της διοίκησης μοίρας Βορείου Αιγαίου και ενεργειών καταστολής της πειρατείας.
Μετά το 1826, η Αίγινα έγινε καταφύγιο για πολλούς άπορους ναυτικούς. Η φτώχεια και η αταξία γέννησαν φαινόμενα πειρατείας. Ψαριανοί σε απόγνωση, επιτίθενται σε ξένα πλοία, προκαλώντας κρίση με τις Μεγάλες δυνάμεις.
Μια πειρατική ενέργεια Ψαριανών που έμεναν στην Αίγινα, εξέθεσε την χώρα και οι Βρετανοί απειλούσαν με αντίποινα. Τότε ο Κανάρης, με κύρος και σύνεση, παρενέβη προσωπικά για να αποτρέψει την τιμωρία του νησιού. Έπεισε τους οργισμένους πρόσφυγες να παραδώσουν τα «λάφυρα» και έτσι έσωσε την Αίγινα από πιθανό βομβαρδισμό. Η πράξη του αυτή, λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου ηρωική, δείχνει τη δεύτερη φύση του: του άνδρα που ξέρει όχι μόνο να μάχεται, αλλά και να συμβιβάζει.
Από τη θάλασσα στην πολιτική
Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (1831), ο Κανάρης παραιτήθηκε από το ναυτικό, εγκατέλειψε την Αίγινα και εγκαταστάθηκε στη Σύρο, όπου αναπτυσσόταν η νέα ελληνική ναυτιλία. Σύντομα όμως κλήθηκε από τον Όθωνα, να υπηρετήσει πάλι το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.
Το 1844 εκλέχθηκε βουλευτής και ανέλαβε Υπουργός Ναυτικών. Ήταν από τους λίγους αγωνιστές που η φήμη τους παρέμεινε αλώβητη. Είχε καταφέρει να διατηρήσει το σεβασμό όλων των πολιτικών παρατάξεων, γιατί ποτέ δεν χρησιμοποίησε το όνομά του για ίδιον όφελος. Συνολικά διετέλεσε 4 φορές Υπουργός ναυτικών.
Επίσης, στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, διετέλεσε πέντε φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Κάθε φορά, καλούνταν να αναλάβει σε περιόδους κρίσης, γιατί θεωρούνταν άνθρωπος εντιμότητας και εμπιστοσύνης.
Το 1854, σε περίοδο πολιτικής αστάθειας, αρνήθηκε να επιτρέψει αιματοχυσία στην Αθήνα λέγοντας: «Δεν πολεμήσαμε τους Τούρκους για να σκοτωθούμε μεταξύ μας».
Όλες οι πολιτικές του δράσεις συνδέονταν με την προστασία της ναυτικής παράδοσης και την ενίσχυση της εθνικής ενότητας και ο βίος του υπήρξε υπόδειγμα απλότητας.
Ζούσε με πενιχρό μισθό, δεν απέκτησε περιουσία και πέθανε φτωχός, αλλά με καθαρό όνομα. Όταν πέθανε, στις 2 Σεπτεμβρίου 1877, η Ελλάδα έχασε όχι μόνο έναν ήρωα, αλλά και ένα ηθικό πρότυπο.
Το σπίτι στην Αίγινα – ένας μάρτυρας της ιστορίας
Το σπίτι στην περιοχή Καραντίνα της Αίγινας, ένα λιτό, διώροφο κτίσμα, από πέτρα και ξύλο, κοντά στο λιμάνι, αποτέλεσε για την οικογένεια Κανάρη σταθερό σημείο αναφοράς.
Το σπίτι, γνωστό σήμερα σε όλους ως οικία Κανάρη, χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης και ως ιστορικό κτήριο με την υπουργική απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 967/Β/26-9-1980 και σήμερα ανήκει στην οικογένεια Α Λυκούρη.
Η οικία του Κων. Κανάρη στην ομώνυμη οδό της πόλης της Αίγινας είναι, όπως η απόφαση αναφέρει: «ένα ενδιαφέρον κεραμοσκέπαστο νεοκλασικό κτήριο με λιτές όψεις και αξιόλογα επί μέρους μορφολογικά στοιχεία, όπως είναι οι παραστάδες στις γωνίες του κτηρίου, τα πλαίσια στα παράθυρα, το ξύλινο δαντελωτό κόσμημα κάτω από το γείσο της στέγης, η τζαμαρία στην οποία οδηγεί η πέτρινη σκάλα ανόδου στον όροφο. Το κτήριο αναδεικνύεται από τον κήπο που το περιβάλλει».
Επίσης, σύμφωνα με την περιγραφή στο κτηματολόγιο: πρόκειται για διώροφο κεραμοσκεπές νεοκλασικό κτίριο με λιτές όψεις. Η πιο ενδιαφέρουσα όψη του κτιρίου βλέπει προς τον μικρό κήπο με τον χαρακτηριστικό φοίνικα. Στην όψη αυτή υπάρχει πέτρινη σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Η είσοδος του ορόφου με τις μεγάλες τζαμαρίες της προβάλλει μπροστά από το υπόλοιπο κτίριο στηριγμένη σε μια καμάρα, κάτω από την οποία είναι η είσοδος προς το ισόγειο. Ενδιαφέρον είναι το ξύλινο δαντελωτό κόσμημα κάτω από το γείσο της στέγης. Η κατάσταση διατήρησης του κτιρίου είναι καλή.
Το σπίτι αυτό του Κανάρη, όπου ο πυρπολητής έβρισκε ανάπαυση ανάμεσα στις επιχειρήσεις του, σώζεται ακόμη. Εκεί μεγάλωσαν τα παιδιά του, εκεί έζησε τις πιο ήρεμες μέρες του, εκεί φιλοξενήθηκαν συναγωνιστές του, ναυτικοί, πρόσφυγες και φίλοι.
Η οικία αυτή, σχεδόν δύο αιώνες μετά, στέκει σιωπηλή, κουβαλώντας τη μνήμη όχι μόνο του Κανάρη, αλλά και μιας Ελλάδας που γεννιόταν μέσα από στάχτες και κύματα. Σήμερα όμως το κτίσμα κινδυνεύει από εγκατάλειψη και φθορά
Γιατί η Αίγινα οφείλει να θυμάται
Η Αίγινα υπήρξε πρωτεύουσα, ναυτική βάση και σημείο αναφοράς της Επανάστασης. Στο λιμάνι της έδεσαν τα πρώτα πλοία της ελεύθερης Ελλάδας, αποβιβάστηκε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας και στα σπίτια της έζησαν πρόσφυγες, κυβερνήτες, υπουργοί, ευεργέτες , καπεταναίοι και ήρωες.
Κι όμως, μέχρι σήμερα, το νησί δεν διαθέτει ένα Ναυτικό Μουσείο που να αφηγείται αυτή τη μοναδική ιστορία. Η διατήρηση και αξιοποίηση του σπιτιού του Κανάρη θα ήταν όχι απλώς μια πράξη σεβασμού, αλλά ένα βήμα αυτογνωσίας.
Ένα μουσείο αφιερωμένο στον Κανάρη και στους θαλασσινούς του Αγώνα θα μπορούσε να αναδείξει τον ρόλο της Αίγινας ως ναυτικού κέντρου και να δώσει πνοή στη σύγχρονη πολιτιστική της ταυτότητα.
Στο μουσείο αυτό θα μπορούσαν να εκτεθούν ναυτικά όργανα, χάρτες, πίνακες, ομοιώματα πλοίων, καθώς και αναπαραστάσεις των πυρπολικών. Θα μπορούσε να φιλοξενεί μαθητές, να συνεργάζεται με το Πολεμικό Ναυτικό και το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, να διοργανώνει εκδηλώσεις και να λειτουργεί ως ζωντανό εργαστήριο ιστορίας.
Η Αίγινα, το νησί που πρώτη είδε τη σημαία της ελεύθερης Ελλάδας να κυματίζει, αξίζει να θυμάται τον ήρωά της.
Επίλογος – Το φως που δεν έσβησε ποτέ
Ο Κανάρης δεν ήταν απλώς ένας στρατιωτικός ηγέτης, έγινε σύμβολο! Οι πράξεις του συνδέθηκαν με τη θάλασσα, τη στρατηγική ευφυΐα και το θάρρος του.
Η χρήση των πυρπολικών έγινε σημείο αναφοράς για τον ελληνικό αγώνα, και η μνήμη του παραμένει ζωντανή όχι μόνο στα Ψαρά και την Αίγινα, αλλά σε όλη την Ελλάδα.
Ο θρύλος του πυρπολητή συνεχίζει να εμπνέει, ενώ η στρατηγική του σκέψη και η τόλμη του θεωρούνται υποδείγματα για τις επόμενες γενιές.
Ο Κανάρης δεν έμεινε στην ιστορία για τα μπαρούτια και τα καράβια του, αλλά για το φως του. Το φως εκείνου που πολέμησε χωρίς μίσος, που κυβέρνησε χωρίς φιλοδοξία, που έζησε με αξιοπρέπεια και πέθανε με πίστη.
Στην Αίγινα, εκεί όπου βρήκε γαλήνη, το φως αυτό δεν έσβησε ποτέ. Κάθε πέτρα του σπιτιού του, κάθε κύμα που χτυπά το λιμάνι, θυμίζει έναν άνθρωπο που απέδειξε πως η αληθινή δύναμη δεν είναι στα όπλα, αλλά στην ψυχή.
Η δημιουργία ενός Ναυτικού Μουσείου στο σπίτι του Κανάρη δεν είναι μόνο φόρος τιμής στον πυρπολητή των θαλασσών. Είναι υπόσχεση ότι η Ελλάδα δεν ξεχνά τους ανθρώπους που την κράτησαν όρθια όταν όλα έμοιαζαν χαμένα.
Από τα 4 σπίτια στα οποία έζησε ο Κωνσταντίνος Κανάρης δεν διασώθηκε κανένα παρά το σπίτι που του είχε διατεθεί στην Αίγινα και το οποίο είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση αλλά όχι μη αναστρέψιμη. Το σπίτι αυτό στην Αίγινα, ως υλική μαρτυρία, είναι πολύτιμο — και η διάσωσή του αποτελεί πολιτιστική υποχρέωση. Κι ίσως, αν ένα φως ανάψει ξανά στο παλιό του σπίτι, να είναι το ίδιο εκείνο που κάποτε φώτισε τη νύχτα της Χίου — το φως του Κανάρη, που δεν έσβησε ποτέ.
Πηγές- Βιβλιογραφία
Αδαμοπούλου – Παύλου Κωνσταντίνα, Κωνσταντίνος Κανάρης, περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΚΑ, τεύχος 178, Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 2003.
Βάρφη Κωστή, Το Ελληνικό Ναυτικό κατα την Καποδιστριακή περίοδο, Σύλλογος προς διάδοση ωφελήμων βιβλίων, Αθήνα, 1994
Βασιλάτος Νίκος, Τα Πυρπολικά, περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΚΑ, τεύχος 178, Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 2003
Γιακουμάκης Δημήτρης, Κωνσταντίνος Κανάρης. Από τη θαλασσινή δράση στη γοητεία του θρύλου, περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση», τεύχος 492, σελίδες 157-163, ΥΙΝ , Αθήνα, 1995
Κεφαλληνιάδης Νίκος, Η πειρατεία στο Αιγαίο στα 1700-1821, περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΚΑ, τεύχος 290, 2005, Αθήνα, Ελευθεροτυπία.
Κουλικούρδη Γεωργία, ΑΙΓΙΝΑ ΙΙΙ, εκδόσεις Πέτρα, Αθήνα, 2006
Λισμάνης Δημήτρης, Κωνσταντίνος Κανάρης, ο μεγάλος Έλληνας. 193η Επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης. Αφιέρωμα, περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση», τεύχος 587, ΥΙΝ, Αθήνα, 2014
Πρασσά Αννίτα, Καποδίστριας και Μιαούλης, περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΚΑ, τεύχος 290, Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 2005
Σίμψας Μάριος, Το Ναυτικό στην ιστορία των Ελλήνων, έκδοση ΓΕΝ, Αθήνα, 1982
Τρικούπης Σπύρος, Ιστορία της Ελληνικής επανάστασης, τόμος Δ, 6 Μαρτίου 2012
Φωτιάδης Δημήτρης, ΚΑΝΑΡΗΣ. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 1988:
Χατζηφώτης, Ι., Ο Κανάρης κυνηγάει ληστοπειρατές στα νερά του Αγίου Όρους το 1839, περιοδικό «Εικονογραφημένη Ιστορία», τεύχος 215, ΠΑΠΥΡΟΣ ΠΡΕΣΣ, Αθήνα, 1986
Πηγές διαδικτύου
https://elinis.gr/ο-κανάρης-και-η-θάλασσα /
https://www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/el/monuments_info?id=158005&type=Monument&utm
https://www.benaki.org/index.php?Itemid=158&id=3350&lang=el&option=com_content&view=article&utm
https://www.gutenberg.org/files/39069/39069-h/39069-h.htm
https://www.ime.gr/chronos/12/en/1821_1833/politiki/index.html
https://www.myaegina.com/l/poy-na-valete-ta-fyta-sas/
https://www.wikiwand.com/en/articles/Konstantinos_Kanaris
