Γράφει ο Ηρακλής Καλογεράκης
Στις 24 Ιουλίου 1943 και ώρα 17:25 αποστέλλεται από το Κάϊρο προς το αντιτορπιλικό ΑΔΡΙΑΣ, «σήμα» (τηλεγράφημα) του υπουργού Ναυτικών κ. Σοφοκλή Βενιζέλο που έλεγε:
«Θερμά συγχαρητήρια δια γενναίαν σας επιχείρησιν. Λυπούμαι πληροφορούμενος ότι εις εκ των τραυματιών απεβίωσεν».
Ήταν ο πυροβολητής Δίοπος Αντώνης Αντωνίου που τραυματίστηκε σοβαρά κατά την ανταλλαγή πυρών με εχθρικές τορπιλακάτους ανατολικά της Σικελίας την νύχτα της 21/22 Ιουλίου.
Ο Δίοπος Αντωνίου Αντώνιος του Ηλία, γεννήθηκε το 1924 στο Αγκίστρι της Αίγινας και το 1940 κατετάγη εθελοντής στο ναυτικό. Το καλοκαίρι του 1942 τοποθετήθηκε στο νεοπαραληφθέν αντιτορπιλικό ΑΔΡΙΑΣ με το οποίο έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις συνοδείας και προστασίας νηοπομπών στη Μεσόγειο καθώς και στις επιχειρήσεις εισβολής των συμμάχων στη Σικελία (επιχείρηση Χάσκη).
Το αντιτορπιλικό ΑΔΡΙΑΣ που υπηρέτησε
Το Βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Border (L67), τύπου Hunt III, που καθελκύστηκε στις 3 Φεβρουαρίου 1942 στα ναυπηγεία Swan Bunter & Wigham Richardson Ltd του Νιούκασλ της Αγγλίας, διατέθηκε επί δανεισμό στην Ελλάδα και παραλήφθηκε στις 20 Ιουλίου 1942 από τον αντιπλοίαρχο Ιωάννη Τούμπα. Το πλοίο κράτησε τον ίδιο πλευρικό αριθμό αλλά ονομάστηκε ΑΔΡΙΑΣ σε ανάμνηση της δράσης του ελληνικού πολεμικού ναυτικού στην Αδριατική θάλασσα κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου.
Ο οπλισμός του πλοίου αποτελείτο από 2 δίδυμα πυροβόλα των 101.6 mm (4″), ένα μπροστά και ένα στη πρύμη, ένα τετράκανο πυροβόλο 40 mm (pom-pom) πίσω από την καπνοδόχο και 3 μονά αντιαεροπορικά πυροβόλα των 20mm. Επίσης είχε 2 τορπιλοσωλήνες 533mm (21″) και ένα αφετήρα βομβών βάθους με φόρτο 64 βομβών. Το πλοίο ήταν εφοδιασμένο με συσκευή εντοπισμού υποβρυχίων Άστιγκ και με 2 ραντάρ.
Το πλήρωμα του πλοίου που είχε επιλεχθεί στην Αλεξάνδρεια (5 αξιωματικοί, 16 υπαξιωματικοί και 62 ναύτες) επιβιβάσθηκε την 12 Μαρτίου 1942 στο υπερωκεάνιο Στραθνέιβερ της Ρ&Ο και μετά από 2 μέρες απέπλευσαν και περιπλέοντας την Αφρική, έφθασαν στο Κέιπ Τάουν την 25η Μαρτίου.
Εκεί διέμενε η πριγκίπισσα Φρειδερίκη η οποία λόγω ασθενείας δεν επισκέφτηκε το πλοίο, αλλά έστειλε δέματα με πρακτικά δώρα για όλο το πλήρωμα του, υπό παραλαβή πλοίου. Μέσα στο κάθε δεματάκι υπήρχε και ένας σταυρός με ιδιόχειρο σημείωμα που έλεγε « Ο Θεός μαζί σας και του χρόνου στην Ελλάδα, Φρειδερίκη».
Στις 29 Μαρτίου το πλοίο απέπλευσε από Κέιπ Τάουν για το Φρη-τάουν της Αγγλικής αποικίας Σιέρα Λεόνε, όπου κατέπλευσε στις 6 Απριλίου. Το πρωί της 11 Απριλίου το πλοίο απέπλευσε για την Γλασκόβη της Σκωτίας, όπου κατέπλευσε το απόγευμα της 23ης Απριλίου. Στη συνέχεια το πλήρωμα επέβη σε τραίνο για να φθάσει την επομένη το πρωί στο Λονδίνο όπου μετεπιβιβάστηκε σε άλλο τραίνο για να μεταβεί στη βάση ναυτικής εκπαίδευσης του Τσάταμ, όπου το πλήρωμα εκπαιδεύτηκε στις συσκευές και μηχανήματα που το νέο τους πλοίο θα είχε και στις αποστολές που θα αναλάμβανε.
Το πλήρωμα επιβιβάστηκε στο νέο πλοίο την 20 Ιουλίου 1942 και μετά από μια σύντομη εκπαίδευση και δοκιμαστικούς πλόες, έπλευσε στη μεγάλη ναυτική βάση του Σκάπα Φλόου, για 40ήμερη εκπαίδευση στα νέα όπλα και τακτικές.
Την 26 Αυγούστου, παρά την βαριά ομίχλη που επικρατούσε, το πλοίο είχε διαταγή να πλεύσει για το Ουώλσεντ, όμως κατά την άπαρση, το πλοίο λόγω της ομίχλης, ισχυρών ρευμάτων και της παλίρροιας, προσάραξε σε ύφαλο και χρειάστηκε να ρυμουλκηθεί στα ναυπηγεία του Ουώλσεντ για να επισκευαστεί. Μετά την επισκευή, το πλοίο απέπλευσε την 29 Νοεμβρίου και επέστρεψε στο Σκάπα Φλόου για να ολοκληρώσει τη διακοπείσα εκπαίδευση του.
Στις 6 Ιανουαρίου 1943 που ολοκληρώθηκε η εκπαίδευση, το ΑΔΡΙΑΣ έπλευσε προς το Γκρήνοκ της Σκωτίας, κοντά στη Γλασκόβη.
Το πλοίο ήταν πλέον έτοιμο για συμμετοχή σε επιχειρήσεις συνοδείες/προστασίας συμμαχικών νηοπομπών που έπλεαν από Ατλαντικό προς τον Ινδικό ωκεανό μέσω της Μεσογείου.
Η πολεμική δράση του ΑΔΡΙΑ
Η πρώτη πολεμική αποστολή του πλοίου ήταν στις 23 Ιανουαρίου 1943 όταν συνόδεψε μαζί με ένα αεροπλανοφόρο, 10 αντιτορπιλικά, 4 κορβέτες και 2 θωρηκτά (μεταξύ αυτών και το αντιτορπιλικό μας ΜΙΑΟΥΛΗΣ), εικοσιέξη εμπορικά πλοία των συνδυασμένων νηοπομπών WS.26 από το Clyde προς τη Μέση Ανατολή και της KMF.8 προς τη Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια αυτού του πλου, εντόπισε στις 27 Ιανουαρίου, στη θέση 360 νμ βορειοδυτικά του ακρωτηρίου Φινίστερο, το γερμανικό υποβρύχιο U-553, το οποίο πρόσβαλε με 10 Βόμβες Βυθού (ΒΒ) και συνεπεία αυτού το υποβρύχιο θεωρήθηκε βυθισθέν, αφού δηλώθηκε ως απολεσθέν την 28 Ιανουαρίου 1943.
Επίσης, κατά τη συνοδεία της νηοπομπής WS.26F από Freetown (9/2) προς το DURBAN (25/2) εντόπισε στις 13 Φεβρουαρίου και πρόσβαλε αρχικά με 10 και μετά με άλλες 10 ΒΒ, το γερμανικό U-623, που του προξένησε σημαντικές ζημιές και πιθανώς βυθίστηκε αφού και αυτό περιλήφθηκε στον πίνακα των απολεσθέντων υποβρυχίων.
Το ΑΔΡΙΑΣ, αποσπάστηκε το Μάρτιο του 1943 στον 22ο Στολίσκο Αντιτορπιλικών, που είχε βάση στην Αλεξάνδρεια, για συνοδεία/προστασία των νηοπομπών στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ τον Απρίλιο ακολούθησε τον στολίσκο στη νέα του βάση στο Μερς Ελ Κεμπίρ, που διοικείτο από Αμερικανούς. Ήταν μια πρώην μεγάλη Γαλλική ναυτική βάση, στην Αλγερία.
Το Μάιο του 43 εντάχθηκε στη «Δύναμη Η» υπό τον αντιναύαρχο Γουίλς που αποτελείτο από το αεροπλανοφόρο Φόρμινταμπλμ τα θωρηκτά Νέλσον και Ρόντνευ, το καταδρομικό Νιουφάουντλάντ και διάφορα αντιτορπιλικά. Την 15 και 16 Απριλίου τα πλοία εκτέλεσαν περιπολία έξω από την Θέουτα του Ισπανικού Μαρόκου, όπου υπήρχαν πληροφορίες ότι ανεφοδιαζόταν γερμανικά υποβρύχια και μετά κατέπλευσαν στο Γιβραλτάρ.
Την 18 Απριλίου το ΑΔΡΙΑΣ απέπλευσε και έπλευσε για το Αλγέρι, όπου κατέπλευσε την επομένη για ανεφοδιασμό και συνέχιση του πλου προς την Αλεξάνδρεια. Με τον κατάπλου ενημερώθηκε πως είχε γίνει ανασχηματισμός της Ελληνικής κυβέρνησης και πως θα επέβαινε στο πλοίο ο Πλοίαρχος Αλεξανδρής, μέχρι τότε Ναυτικός ακόλουθος στο Λονδίνο, που μόλις είχε προαχθεί σε Υποναύαρχο και είχε τοποθετηθεί ως Αρχηγός Στόλου, σε αντικατάσταση του Υποναυάρχου Σακελλαρίου.
Το πλοίο απέπλευσε την 19 Απριλίου μαζί με το βρετανικό αντιτορπιλικό Ασάντι (HMS Ashant)i για να συνοδεύσουν το καταδρομικό Πηνελόπη αρχικά προς Μάλτα και μετά προς Αλεξάνδρεια. Τα πλοία συνέπλευσαν για τον διάπλου του στενού Σικελίας, που ελεγχόταν από τους Γερμανούς, με τα αντιτορπιλικά Λάφορευ, Λόαγιαλ και Λουκάουτ, του 19ου Στολίσκου κρούσεως. Μετά τον διάπλου, τα αντιτορπιλικά αποχωρίστηκαν και έπλευσαν προς το ακρωτήριο Μπον, ενώ το ΑΔΡΙΑΣ και Ασάντι συνέχισαν για την Μάλτα.
Το απόγευμα μετά τον ανεφοδιασμό τους απέπλευσαν από την Μάλτα και συνόδεψαν μια νηοπομπή που κατευθυνόταν στην Αλεξάνδρεια. Τα πλοία κατέπλευσαν στην Αλεξάνδρεια στις 24 Απριλίου 43, ήταν το Μεγάλο Σάββατο, για Πάσχα.
Το πλοίο εντάχθηκε στον 22ο Στολίσκο που τον αποτελούσαν τα αντιτορπιλικά τύπου Χάντ Χαίργουορθ, Χάρσλευ, Κρούμ, Ήστον και Κανάρης, Διοικητής των πλοίων ήταν ο Κυβερνήτης του Χαίργουορθ Αντιπλοίαρχος Ράιτ. Μετά από 5 μέρες παραμονή στην Αλεξάνδρεια τα πλοία απέπλευσαν για να συνοδεύσουν τη νηοπομπή με 32 πλοία, από την Αλεξάνδρεια στη Τρίπολη και μετά στη Μάλτα. Μετέφεραν τις ενισχύσεις της 8ης Στρατιάς που ήταν αναγκαίες για την αντιμετώπιση των Γερμανών στη Τυνησία. Η νηοπομπή είχε συνεχή αεροπορική προστασία από 5 Χάρικέην και επίσης είχαν συνενωθεί για προστασία τα αντιτορπιλικά Βασίλισσα Όλγα, Κέλβιν, Ρόκκγουλ, Τζάβελιν, Ίσις, η κορβέτα Δελφίνιουμ και 2 εξοπλισμένα αλιευτικά (Σάντα και Σάχρα).
Το σούρουπο της πρωτομαγιάς ενώ τα πλοία έπλεαν στον κόλπο της Σύρτης δέχτηκαν επίθεση από σμήνος γερμανικών αεροσκαφών (Γιούγκερς 88 και Χάινκελ). Η συμπλοκή ήταν σφοδρή και κράτησε 8 λεπτά μέσα στα οποία καταρρίφθηκαν 6 αεροπλάνα, τα 4 από τα συνοδά καταδιωχτικά και τα δύο από τα πλοία, αλλά ήταν αδύνατον να γίνει αντιληπτό από ποια πλοία. Όλων τα πυροβόλα έβαλλαν μανιωδώς, το δε ΑΔΡΙΑΣ έβαλε 2.156 βλήματα! Αν υπολογίσουμε και τα πυρά των υπολοίπων 12 πολεμικών πλοίων και 5 αεροσκαφών θα σχηματισθεί η εικόνα του τι γινόταν εκείνα τα 8 λεπτά!
Μετά από λίγο ένα οπλιταγωγό της νηοπομπής επλήγη από 2 τορπίλες υποβρυχίου και βυθίστηκε μέσα σε 3 λεπτά. Επίσης βυθίστηκε και το πετρελαιοφόρο Μπρίτις τράστ. Το ΑΔΡΙΑΣ περισυνέλλεξε 116 ναυαγούς (Άγγλοι, Σκώτοι, Ιρλανδοί, Αυστραλοί και Ιθαγενείς από Μπαχάμες) εκ των οποίων οι 30 ήταν τραυματισμένοι. Δύο από αυτούς δεν άντεξαν. Οι επιζήσαντες μεταφέρθηκαν στη Τρίπολη και στη συνέχεια το ΑΔΡΙΑΣ, έπλευσε και συνενώθηκε με την υπόλοιπη νηοπομπή για να καταπλεύσει το πρωί της 4ης Μαΐου στη Βαλέτα της Μάλτας.
Την 4 Μαΐου το πλοίο μαζί με το ΚΑΝΑΡΗΣ και το Ρόκγουλ απέπλευσε από Μάλτα για Τρίπολη προκειμένου να ανεφοδιαστούν. Η Μάλτα δεν είχε αρκετά καύσιμα και πυρομαχικά γι’ αυτά. Τα πλοία κατέπλευσαν την επομένη το βράδυ, ανεφοδιάστηκαν και την 7 Μαΐου έπλευσαν για να συναντήσουν 2 Γαλλικά αντιτορπιλικά και να προστατεύσουν μαζί τη νηοπομπή ΜΕ.25 που έπλεε από Μάλτα για Αλεξάνδρεια. Στην Αλεξάνδρεια τα πλοία κατέπλευσαν στις 12 Μαΐου και στις 15 Μαΐου όλα τα πλοία του 22ου Στολίσκου, απέπλευσαν για να προστατεύσουν μαζί με άλλα 10 πολεμικά, δύο μεγάλες νηοπομπές από 41 πλοία, την MW.28 και MW.29, που μετέφεραν ενισχύσεις και εφόδια. Στις 24 Μαΐου τα πλοία απέπλευσαν από Μάλτα, για μα συνοδεύσουν τη νηοπομπή ΜΕ.26 κατά τον πλού της προς Αλεξάνδρεια, όπου έφτασαν στις 29 Μαΐου.
Από 2 μέχρι 10 Ιουνίου 43 τα πλοία συνόδευσαν μια βραδεία νηοπομπή από Αλεξάνδρεια στη Βεγγάζη και μετά προς τη Μάλτα. Έμειναν εκεί 2 μέρες και μετά συνόδευσαν μια άλλη μεγάλη νηοπομπή, από 50 πλοία, πίσω στην Αλεξάνδρεια. Κατά τον πλου, στις 17 Ιουνίου το πρωί, τορπιλίστηκε και βυθίστηκε ένα οπλιταγωγό με εκατοντάδες στρατιώτες μέσα. Οι έρευνες εντοπισμού του υποβρυχίου δεν απέδωσαν και τα πλοία κατέπλευσαν στην Αλεξάνδρεια την 19 Ιουνίου. Την επομένη απέπλευσαν πάλι για να συνοδεύσουν μια άλλη νηοπομπή, με πάνω από 40 πλοία προς Τρίπολη και Μάλτα.
Στις 29 Ιουνίου, μια μέρα πριν τον κατάπλου στη Μάλτα, ένα συμμαχικό αεροπλάνο Χαρικαίην της 274 ΜΔ, κατέπεσε στη θάλασσα και το ΑΔΡΙΑΣ περισυνέλλεξε τον πιλότο του, Σμηναγό Η. Μούκ, που έπεσε μερικά μίλια πιο πέρα με το αλεξίπτωτο του.
Το ΑΔΡΙΑΣ αφού έκανε τον Ιούνιο 24 μέρες εν πλώ, κατέπλευσε το μεσημέρι της 30 Ιουνίου, στη Μάλτα και το ίδιο βράδυ διατάχθηκε να αποπλεύσει μαζί με τα Χαίργουορθ και Ήστον και να πλεύσουν με ταχύτητα 22κ προς το Πόρτ Σάιδ. Φθάνοντας εκεί είδαν το λιμάνι γεμάτο με χιλιάδες πλοία. Κάτι σοβαρό θα γινόταν.
Στις 4 Ιουλίου 1943 στις 6 το πρωί, ελήφθη το σήμα εκτέλεσης της εισβολής στη Σικελία. Η απορία λύθηκε και η επιχείρηση Χάσκυ, είχε ξεκινήσει. Ημέρα Η καθορίστηκε η 10 Ιουλίου 1943.
Το ΑΔΡΙΑΣ απέπλευσε από το Πόρτ Σάιδ με τον στολίσκο του την 5 Ιουλίου, συνοδεύοντας τη νηοπομπή MWF.36 που είχε 2 μεγάλα υπερωκεάνεια και αρκετά καταδρομικά για την εισβολή των συμμάχων στη Σικελία (Επιχείρηση Χάσκη). Τα πλοία κατέπλευσαν ακριβώς την ώρα Ω που ήταν η 02:45.
Η επιχείρηση αυτή που ήταν η μεγαλύτερη μέχρι τότε αποβατική παγκοσμίως ενέργεια, μάλλον έπιασε τους αντιπάλους στον ύπνο. Η αντίδραση των Ιταλών και Γερανών ήταν χαλαρή. 160.000 στρατιώτες με 14.000 οχήματα, 600 τανκς και 1.800 πυροβόλα είχαν μεταφερθεί με 3.226 ακριβώς πλοία και αποβιβαζόταν σε 3 ακτές του νησιού.
Το μεσημέρι της 13ης Ιουλίου το ΑΔΡΙΑΣ με το Χαιργουόρθ διατάχθηκαν να πλεύσουν στην Αυγούστα όπου συνενώθηκαν με το αντιτορπιλικό μας Κανάρης που εκτελούσε ήδη βομβαρδισμό εχθρικών θέσεων και παρείχαν εξ ανατολών προστασία στις συμμαχικές δυνάμεις που επιχειρούσαν στο νησί. Το ΑΔΡΙΑΣ χωρίς αντίσταση εισήλθε στο λιμάνι για υποστήριξη ομάδας βρετανών κομάντο που δρούσαν στο νησί προκειμένου να τους παραλάβει μετά την αποστολή τους ή αν δεν πετύχαιναν, να τους φυγαδεύσουν.
Στον αέρα γινόταν συμπλοκές μεταξύ των Ιταλικών, Γερμανικών, Αγγλικών και Αμερικανικών αεροπλάνων. Δύσκολο να ξεχωρίσεις ποιο ήταν φίλιο. Στη περιοχή επίσης αυτή, επιχειρούσαν και τα αντιτορπιλικά μας Μιαούλης, Θεμιστοκλής και Σαχτούρης.
Ενώ το ΑΔΡΙΑΣ ήταν μέσα στο λιμάνι δέχτηκε 3 διαδοχικές επιθέσεις από σμήνη 4 αεροσκαφών. Το πλοίο κατάφερε να καταρρίψει ένα, τα συντρίμμια του οποίου έπεσαν στην παραλία και οι ναύτες τα μάζεψαν την επομένη μέρα, για ενθύμιο. Καμιά από τις βόμβες των αεροσκαφών δεν έπεσε στο πλοίο.
Το μεσημέρι της 12 Ιουλίου, φάνηκαν οι βάρκες με τους 120 κομάντο που παρελήφθησαν από το πλοίο και αμέσως το ΑΔΡΙΑΣ απομακρύνθηκε από το λιμάνι της Αυγούστα. Ο Διοικητής τους Ταγματάρχης Φρέιζερ, ήταν χαρούμενος και ευγνώμων που το ΑΔΡΙΑΣ εισήλθε στο λιμάνι και παρέλαβε τους κατάκοπους κομάντο της ομάδας του. Το ΑΔΡΙΑΣ μετέφερε την ομάδα αυτή στο υπερωκεάνειο Ώλστερ Μόναρκ, που περίμενε σε ασφαλή απόσταση.
Το πρωί της 14 Ιουλίου το ΑΔΡΙΑΣ με το ΜΙΑΟΥΛΗΣ συνόδευσαν το βρετανικό Ρόμπερτς (F40) για να βομβαρδίσει εχθρικές θέσεις στη Κατάνια. Ενώ πλησίαζαν κατέπεσε κοντά τους ένα συμμαχικό αεροπλάνο και το ΑΔΡΙΑΣ κατάφερε να περισυλλέξει το πιλότο του, Βρετανό Υπολοχαγό Ρόμπινσον, της 1ης Μοίρας Νοτιοαφρικανικής αεροπορίας. Τον είχε καταρρίψει κατά λάθος ένα αμερικανικό καταδιωχτικό.
Μερικά λεπτά αργότερα προσθαλασσώνεται 1.000 υάρδες πιο πέρα, ένα μεγάλο αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-26 και το ΑΔΡΙΑΣ έσπευσε για βοήθεια. Παρά τα ρηχά νερά και την εγγύτητα στα γερμανικά πυροβολεία του Κομπόντο Πόιντ, η βενζινάκατος του πλοίου περισυνέλλεξε από το ημιβυθισμένο αεροπλάνο, 3 επιζώντες αεροπόρους, εκ των οποίων οι 2 ήταν τραυματίες. Και οι τρείς τους έκπληκτοι, βλέποντας ναύτες με διαφορετικές στολές και να μιλούν μια άγνωστη γλώσσα, υπέθεσαν πως είχαν αιχμαλωτιστεί από εχθρούς. Μόλις όμως συνήλθαν, ο Αμερικανός Ανθυποσμηναγός Τζ. Κάουλ δεν έβρισκε λόγια να τους ευχαριστήσει. Το ΑΔΡΙΑΣ μέσα σε 30 λεπτά τους είχε μεταφέρει και παραδώσει στο Βρετανικό πλωτό νοσοκομείο Μέιν.
Τις νύχτες 14 και 15 Ιουλίου, το ΑΔΡΙΑΣ δέχτηκε αεροπορικές επιθέσεις αλλά ευτυχώς δεν επλήγη. Το πρωί της 17 Ιουλίου το πλοίο συνόδευσε μέχρι την Μάλτα το πλοίο διοικήσεως Μπουλόλο (ήταν η έδρα του Υποναυάρχου Τρούμπριτζ), όπου ανεφοδιάστηκε σε καύσιμα-πυρομαχικά. Κατά το πλού του αυτό, αντιμετώπισε 4 τορπιλοπλάνα που του επιτέθηκαν χωρίς όμως επιτυχία.
Η μοιραία για τον Δίοπο Αντωνίου, συμπλοκή
Η πρώτη επέτειος από της υψώσεως της Ελληνικής σημαίας στο πλοίο, το βρίσκει να μάχεται στη πρώτη γραμμή του μετώπου. Την μέρα αυτή, ο διοικητής της περιοχής διέταξε το πλοίο να λάβει υπό τις διαταγές του, το βρετανικό αντιτορπιλικό Κουαντόκ (HMS Quantock-L58), για εκτέλεση νυκτερινής περιπολίας έξω από την Αυγούστα, προκειμένου να αναχαιτίσει «πάσει θυσία», ενδεχόμενη επίθεσή γερμανικών τορπιλακάτων που δρούσαν στην περιοχή.
Τα πλοία απέπλευσαν στις 202130 Ιουλίου και κατευθύνθηκαν προς το Ακρωτήριο Καπολάτο απ’όπου θα ερχόταν, αν ήταν να επιτεθούν στα συμμαχικά πλοία που ήταν στο λιμάνι της Αυγούστα. Η θάλασσα ήταν ήρεμη, η νύχτα σκοτεινή και η ορατότητα μειωμένη. Τα ραντάρ ήταν σε πλήρη λειτουργία και το πλήρωμα σε επιφυλακή.
Ξαφνικά τα στις 2 παρά τέταρτο, ο Αξιωματικός Φυλακής Ανθυποπλοίαρχος Μουρίκης, εντοπίζει μια τορπιλάκατο να κινείται κοντά στις ακτές. Φωνάζει τορπιλάκατος δεξιά και αμέσως σημαίνει γενικό συναγερμό. Απέχει 1000 υάρδες (915 μέτρα) και η τορπιλάκατος μόλις είναι ορατή με τα κιάλια. Μόλις ο σηματωρός σημαίνει το σήμα αναγνωρίσεως, η τορπιλάκατος ανοίγει πυρ και το ΑΔΡΙΑΣ απαντά με όλο τον οπλισμό. Επειδή όμως η απόσταση είναι μικρή, δεν μπορούν να βάλουν τα μεγάλα πυροβόλα και ανταποδίδουν το πυρ μόνο τα αντιαεροπορικά.
Ο σκοπευτής του αριστερού πυροβόλου Έρλικον, Δίοπος Καπνιάς, βρίσκει το στόχο του και η τορπιλάκατος αναστρέφει και υποχωρεί προς την Κατάνια. Ταυτόχρονα εμφανίζονται άλλες δύο που μέσα στην καταχνιά δύσκολα διακρινόταν. Ξεχώριζαν όμως οι λάμψεις από τις βολές των πυροβόλων τους.
Το πυρ του ΑΔΡΙΑ είναι συγκεντρωμένο και εύστοχο. Έπρεπε «πάσει θυσία» να σταματήσουν τον πλού των τορπιλακάτων προς το λιμάνι της Αυγούστα.
Ο ΑΔΡΙΑΣ, πλέοντας με μέγιστη ταχύτητα 27 κόμβων, γρήγορα έλαβε πλεονεκτική θέση, δείχνοντας μικρότερο στόχο στον εχθρό και αποκαλύπτοντας συγχρόνως όλα τα πυροβόλα του, ώστε να μπορεί να τα χρησιμοποιεί. Τα πρωραία πυροβόλσ Έρλικον ρίχνουν στην πρώτη και το πρυμναίο Έρλικον με το «πομ-πομ» που έχει σκοπευτή τον Δίοπο Αντωνίου, στοχεύει τις άλλες δύο.
Το ΑΔΡΙΑΣ δεν προσπάθησε να μεγαλώσει την απόσταση για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν και τα μεγάλα πυροβόλα των 4 ιντσών, γιατί θα μπορούσαν τα εχθρικά πλοία να πλησιάσουν το λιμάνι οπότε θα έβρισκαν ανυπεράσπιστα τα καταδρομικά και τα μεταγωγικά.
Έτσι η μάχη δινόταν από απόσταση 400-800 υαρδών. (370-750 μέτρα)
Το δεξιό Έρλικον κάποια στιγμή έπαθε εμπλοκή και ο Ανθυποπλοίαρχος Μουρίκης έσπευσε και αποκατέστησε τη βλάβη. Μια τορπιλάκατος πλήττεται και από 40 κόμβους που έπλεε, η ταχύτητα της μειώθηκε σημαντικά αλλά κατάφερε να αποφύγει τον εμβολισμό που επιχειρήθηκε από το ΑΔΡΙΑΣ. Η τορπιλάκατος μπήκε μέσα στο καπνόφραγμα που δημιούργησε, οπότε το ΑΔΡΙΑΣ ανέστρεψε και επιτέθηκε στις άλλες δύο. Μια εύστοχη βολή της τορπιλακάτου, πέτυχε το ενθέμιο πυρομαχικών το πρόστεγο και από τις εκρήξεις προκλήθηκε πυρκαγιά. Ο Ανθυποπλοίαρχος Μουρίκης πήδηξε από τη γέφυρα και μαζί με τον Δίοπο Ανδρουλάκη πήραν το φλεγόμενο φυσίγγι και το πέταξαν στη θάλασσα. Πρόλαβαν τα χειρότερα. Εκείνη τη στιγμή, η τρίτη τορπιλάκατος εκτόξευσε 2 τορπίλες που με κατάλληλους χειρισμούς, το ΑΔΡΙΑΣ τις απέφυγε. Οι τορπίλες πέρασαν δεξιά και αριστερά του.
Τότε πλησίασε και το αντιτορπιλικό Κουαντόκ και μπήκε και αυτό στον αγώνα.
Το «πόμ-πομ» του ΑΔΡΙΑΣ, με σκοπευτή τον Δίοπο Αντωνίου, βρίσκει την ευκαιρία την ώρα που έφυγαν οι τορπίλες και έβαλε εναντίον της με ταχύ συνεχές πυρ. Το αποτέλεσμα ήταν ορατό. Εκρήξεις παντού στο κατάστρωμα της τορπιλακάτου.
Ο Ανθυποπλοίαρχος Γιαννάκης ξαφνικά σωριάστηκε κάτω και μετά σηκώθηκε και ψιθυριστά, για να μην επηρεαστούν οι άλλοι, είπε στον Κυβερνήτη πως πληγώθηκε.
Η δεύτερη τορπιλάκατος πλήττεται και αυτή καίρια και σε λίγο εκρήγνυται με τα κομμάτια της να τινάζονται στον αέρα. Το Κουαντόκ αργότερα ανέφερε ότι είδε τα συντρίμμια της.
Το ΑΔΡΙΑΣ τότε, έστρεψε την προσοχή του στην τρίτη τορπιλάκατο. Μέχρι τότε το πλοίο είχε αρκετές διαρροές από τα βλήματα του εχθρού, που αντιμετώπιζε το άγημα βλαβών με τον ύπαρχο Πλωτάρχη Αθανασίου, επικεφαλής με επιτυχία.
Δύο βλήματα είχαν τρυπήσει την γέφυρα, όλοι οι άνδρες του «πομ-πομ» είχαν τραυματιστεί και το πυροβόλο είχε τεθεί εκτός. Το πόδι του σκοπευτή Αντωνίου κόπηκε από το γόνατο και ο αρχηγός του πυροβόλου Αρχικελευστής Τσακωνίτης, τραυματισμένος και αυτός, αφού το έπιασε και το πέταξε στη θάλασσα, έδεσε σφικτά με επιδέσμους το πόδι του Αντωνίου, μέχρι να έλθει ο ιατρός του πλοίου.
Μετά από λίγα λεπτά, ανέβηκαν οι ναύτες από την αναχορηγία πυρομαχικών, επάνδρωσαν τις άδειες θέσεις και προς έκπληξη όλων, το πυροβόλο «πομ-πομ» άρχισε πάλι να βάλει κατά της τορπιλακάτου με μεγάλη επιτυχία.
Στο πρυμναίο Έρλικον τραυματίστηκε ο σκοπευτής του, Δίοπος Λαπατάς, στο χέρι και αμέσως έσπευσε να τον αντικαταστήσει, ο επίσης τραυματισμένος, αλλά ελαφρότερα, Δίοπος Κουτρούπης. Ο Λαπατάς αρνήθηκε να αντικατασταθεί και παρά τους πόνους, ρίχνει συνεχώς προς τον εχθρό.
Το ΑΔΡΙΑΣ με το ΚΟΥΑΝΤΟΚ καταδιώκουν μαζί τη Τρίτη τορπιλάκατο. Μια λάμψη και καπνός έδειξαν πως η τορπιλάκατος επλήγη σοβαρά, αλλά εκείνη τη στιγμή τα αντιτορπιλικά έστρεψαν απότομα για αποφυγή μιας μεταξύ τους σύγκρουσης και η τορπιλάκατος, με το καπνό που δημιούργησε, βρήκε την ευκαιρία να απομακρυνθεί. Όμως, η απότομη αυτή στροφή και η αύξηση της απόστασης, επέτρεψαν στο πυροβόλο των 4 ιντσών να βάλει αποτελεσματικά. Μέσα σε λίγα λεπτά μια έκρηξη φανέρωσε πως η τορπιλάκατος έχει εξαφανιστεί από τον ορίζοντα.
Η συμπλοκή αυτή με τις τορπιλακάτους, διήρκεσε μόλις 22 λεπτά και το ΑΔΡΙΑΣ κατάφερε να βυθίσει 2 τορπιλακάτους και να προξενήσει σημαντικές ζημιές στην τρίτη.
Ευτυχώς που η δράση έγινε εκεί, γιατί αν ελάμβανε χώρα μερικά μίλια πιο βόρεια από το Καπολάτο, τα αντιτορπιλικά μας θα εισερχόταν σε ένα μεγάλο γερμανικό ναρκοπέδιο.
Οι απώλειες
Το ΑΔΡΙΑΣ δεν είχε κανένα νεκρό. Είχε 18 τραυματίες, τον Ανθυποπλοίαρχο Γιαννάκη, τον Αρχικελευστή Τσακωνίτη και τους ναυτοδίοπους Αντωνίου, Μαργαρίτη, Συμαιονίδη, Λαπατά, Χονδρουλάκη, Μπαχά, Νικητό, Γιαννίση, Πάππο, Στάση, Κριτσίνη, Κουλιάτση, Ζήρο, Κουτρούπη, Ιωάννου και Τζίώτη. Επίσης είχε 39 οπές από τα βλήματα, τις 5 κάτω από την ίσαλο και καταστροφή ενός ενθεμίου πυρομαχικών.
Το ΚΟΥΑΝΤΟΚ είχε δύο νεκρούς και δύο τραυματίες. Επίσης λόγω βλαβών από τα πυρά τέθηκαν εκτός τα δύο ραντάρ και ο κατευθυντήρας του πυροβολικού.
Στις 6 το πρωί της 21 Ιουλίου το ΑΔΡΙΑΣ κατέπλευσε στην Αυγούστα και μετεπιβίβασε τους τραυματίες και τον συνοδό τους ιατρό του πλοίου, σε ένα μικρό αποβατικό για μεταφορά τους στο Βρετανικό νοσοκομείο. Στη κλίμακα του πλοίου περίμενε ο κυβερνήτης του πλοίου, Αντιπλοίαρχος Τούμπας, για να τους ευχηθεί ταχεία ανάρρωση. Όλοι οι τραυματίες είχαν ηθικό ακμαιότατο και το μόνο που ζήτησαν ήταν να τους ξαναπάρει στο πλοίο μόλις θεραπευόταν.
Συγκινητική ήταν η κουβέντα του κυβερνήτη με τον 18χρονο Αντωνίου, που είχε χάσει το πόδι του. Όταν ο κυβερνήτης του χάιδευε τα μαλλιά και τον ευχαριστούσε για το θάρρος και προσφορά του, αυτός γύρισε και τον παρακάλεσε να τον ξαναπάρει στο καράβι, γιατί και με ένα πόδι θα μπορούσε να είναι πάλι σκοπευτής στο πυροβόλο του.
Ο κυβερνήτης εμφανώς συγκινημένος, έσκυψε και του φίλησε το μέτωπο. Κανείς δεν φαντάστηκε πως αυτός θα ήταν ο τελευταίος ασπασμός.
Δυστυχώς ο άτυχος Δίοπος Αντώνης Αντωνίου, από το Αγκίστρι της Αίγινας, ξεψύχησε 2 ώρες αργότερα όταν του γινόταν μετάγγιση αίματος στο νοσοκομείο. Η δυνατή του καρδιά δεν άντεξε.
Το λαμπρό αυτό παιδί που ήταν από τους καλύτερους ναύτες στο πλοίο, γέμισε θλίψη όλο το πλήρωμα. Μια μέρα μετά την είδηση του θανάτου, το πλήρωμα έστησε ένα μεγάλο άσπρο σταυρό με το όνομα του, σε μια άκρη του λιμανιού της Αυγούστα. Ο σταυρός αυτός για όσο έμεινε εκεί, έδειχνε σε όλους πως εδώ ένας Έλλην, έπεσε μαχόμενος σε μια ξένη χώρα, αγωνιζόμενος για την ελευθερία της πατρίδας του.
Συμπερασματικά, όλο το πλήρωμα του ΑΔΡΙΑ απέδωσε άριστα. Οι μηχανικοί, οι πυροβολητές, τα αγήματα αντιμετώπισης βλαβών και όλοι ανεξαιρέτως, λειτούργησαν εξαίρετα και αποτελεσματικά.
Η συνέχεια των επιχειρήσεων με τον ΑΔΡΙΑ
Στις 20 Σεπτεμβρίου 1943 μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, ο Ιταλικός Στόλος του Τάραντα έπλευσε στη Μάλτα και παραδόθηκε σε συμμαχική μοίρα 4 πλοίων, εκ των οποίων, το ένα ήταν το ΑΔΡΙΑΣ.
Αργότερα, τη νύχτα της 22 Οκτωβρίου 1943, το ΑΔΡΙΑΣ ενώ έπλεε από την Κω προς τη Κάλυμνο μαζί με το HMS Hurworth, προσέκρουσε σε νάρκη και από την έκρηξη αποκόπηκε η πλώρη του. Το Hurworth, στην προσπάθειά του να πλεύσει προς βοήθεια του ΑΔΡΙΑ, προσέκρουσε επίσης σε νάρκη και βυθίστηκε, παρασύροντας στο βυθό τους 143 άνδρες του.
Το ΑΔΡΙΑΣ παρά τις σημαντικές ζημιές, κατόρθωσε και έφθασε στην απέναντι τουρκική ακτή του Μύνδου (σημερινὸ Γκιουμουσλούκ, Gümüşlük), έχοντας απώλειες 21 νεκρούς και 30 τραυματίες. Το πλοίο μετά από πρόχειρη επισκευή, απέπλευσε την 1η Δεκεμβρίου 1943 και χωρίς την πλώρη του, κατόρθωσε, μετά από 5 μέρες, να φθάσει στην Αλεξάνδρεια, όπου έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από τον αγγλικό στόλο και τα άλλα συμμαχικά πλοία.
Το 1945 το εναπομείναν πλοίο, δεν επισκευάστηκε αλλά επιστράφηκε στην Αγγλία, όπου πουλήθηκε σαν μέταλλο σκραπ (παλιοσίδερα).
Ο ήρωας Δίοπος Αντωνίου
Το πολεμικό Ναυτικό τίμησε την ήρωα Δίοπο Αντώνη Αντωνίου και έδωσε το όνομα του στο ένα από τα δύο Παράκτια Περιπολικά σκάφη που παραγγείλαμε στα ναυπηγεία Esterel της Γαλλίας και παραλάβαμε το 1975. Το ονόμασε ΠΠΚ ΔΙΟΠΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ (P-286).
Επίσης στις 7 Μαρτίου 2017, το Πολεμικό Ναυτικό έδωσε το όνομα του στο αμφιθέατρο της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών στον Πόρο.
Εύχομαι και ο Δήμος Αγκιστρίου, να τιμήσει, να αναδείξει και να ενισχύσει την ιστορική μνήμη, δίδοντας το όνομα του Αντώνη Αντωνίου σε κάποια πλατεία ή δρόμο του νησιού, γιατί τέτοιες ηρωικές πράξεις τονώνουν το φρόνημα των Ελλήνων και αποτελούν ένα λαμπρό παράδειγμα αφοσίωσης στο καθήκον και στην ευθύνη που ο κάθε πολίτης φέρει, απέναντι στον όποιο εχθρό επιβουλεύεται την πατρίδα μας και την ελευθερία των πολιτών της.
Περιπολία με το ΠΠΚ Δίοπος Αντωνίου
Βιβλιογραφία
Colledge J. , Warlow Ben, Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy, Chatham Publishing, London, 2006
Δημητρακόπουλος Αναστάσιος, Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α., Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι Πολεμιστές Ναυτικού Θυμούντα., Αφήγηση Πλωτάρχη Δημ. Μαλτέζου, Τόμος Γ σελ 238, Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος 2011.
Μανωλάς Σταμάτιος, Υποναύαρχος ΠΝ ε.ε., Η Δράση του Πολεμικού και Εμπορικού Ελληνικού Ναυτικού κατά τον Β’ Παγκόσμιον Πόλεμον, Εκδόσεις Πιτσιλός 1998.
Τούμπας Ιωάννης, Αντιναύαρχος, Εχθρός εν όψει, αναμνήσεις του Δευτέρου ΠΠ, Αθήνα, 1954
Πηγές διαδικτύου
http://www.yin.mil.gr/warships/index.php/td_ship/adrias-i/
https://forummarine.forumactif.com/t3174-royal-navy-destroyers-d-escorte-de-type-hunt-iii
https://hellenicnavy.gr/o-stolos-mas/tachea-peripolika/ppk-diopos-antonioy-p-286/
https://sasmyngr.wordpress.com/2017/04/29/%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CF%83%CE%BC%CF%85%CE%BD/
https://www.cretalive.gr/istoria/adrias-i-antitorpiliko-poy-ekane-perifano-elliniko-naytiko
https://www.mezeviris.gr/category/nautikos-polemos-mesogeiou/
https://www.naval-history.net/xGM-Chrono-10DE-Quantock.htm
https://www.wikiwand.com/en/articles/Greek_destroyer_Adrias_(L67)
https://www.wikiwand.com/en/articles/HMS_Quantock_(L58)
https://www.youtube.com/watch?v=LM1deIkflDg
