Γράφει ο Γρηγόρης Μπλαβέρης
Γεώργιος Σαΐνοβιτς Ιβάνωφ (14.12.1911-4.1.1943)
Σε καιρό ειρήνης θα μπορούσε να εξελιχθεί σε έναν εξαιρετικό επιστήμονα (στην εποχή του δεν υπήρχαν πολλοί γεωπόνοι με μεταπτυχιακά διπλώματα), σε ένα σπουδαίο αθλητή (εχέγγυο οι διακρίσεις του σε τρία τουλάχιστον αθλήματα) ή έναν ακόμη καλύτερο διπλωμάτη (μίλαγε άριστα έξι γλώσσες- πολωνικά, ρωσικά, ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά), όμως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος θα τον μετατρέψει σε ένα κορυφαίο κατάσκοπο και σαμποτέρ. Μιλάμε για τον Γεώργιο Σαΐνοβιτς Ιβάνωφ, στη σύντομη ζωή του οποίου, το υγρό στοιχείο θα παίξει σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία και επιλογή των στόχων και των συνεργατών του.
Ο Γεώργιος Σαΐνοβιτς Ιβάνωφ γεννήθηκε την 14.12.1911 στην κατεχόμενη από τους Ρώσους Βαρσοβία, από πατέρα Ρώσο, ευγενούς καταγωγής, Συνταγματάρχη του τσαρικού στρατού και Πολωνέζα μητέρα. Στις αρχές της δεκαετίας του ’20, η μητέρα του εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη και παντρεύεται σε δεύτερο γάμο τον έμπορο Ιωάννη Λαμπριανίδη.
Το 1928 γράφεται στον Γυμναστικό Σύλλογο ΗΡΑΚΛΗΣ και στη δεκαετία του ’30 εξελίσσεται σε έναν ταλαντούχο πολυαθλητή (ποδοσφαιριστής, κολυμβητής με διακρίσεις στα 100 μ. ελεύθερο σε Ελλάδα και Βέλγιο, πολίστας – το 1938 θεωρείτο ο καλύτερος Πολωνός πολίστας και ιστιοπλόος). Συγχρόνως σπουδάζει γεωπόνος – μηχανικός στο Βέλγιο και μετά τα μεταπτυχιακά του στη Γαλλία επιστρέφει στην Ελλάδα.
Το γεγονός ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος ξεκινά με την διπλή επίθεση από Γερμανία και Σοβιετική Ένωση κατά της Πολωνίας και τον διαμελισμό της Πατρίδας του από τις δύο αυτές δυνάμεις, τον επηρεάζει σημαντικά. Μετά την κατάληψη και της Ελλάδας από τους Γερμανούς παίρνει την απόφαση να πολεμήσει τον κατακτητή των δύο πατρίδων του. Καταφεύγει στη Μέση Ανατολή, αρχικά κατατάσσεται στην πολωνική ταξιαρχία «Καρπάθια» και στη συνέχεια στην Παλαιστίνη και την Αίγυπτο θα εκπαιδευτεί από τη Βρετανική S.O.E (Special Operations Executive) / Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων στον ανορθόδοξο πόλεμο.
Στις 13 Οκτωβρίου 1941 επιστρέφει με υποβρύχιο στην Ελλάδα αποβιβαζόμενος στις ακτές της Αττικής (μεταξύ Αγίου Ανδρέα και Μάτι), με το κωδικό όνομα 033Β «Μόλμπυ» και την αποστολή να οργανώσει δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών. Αρχικά έρχεται σε επαφή με την Οργάνωση ‘’Αντίσταση του Γένους’’ και στη συνέχεια συγκροτεί δική του αντιστασιακή ομάδα με μέλη, μεταξύ των άλλων, τους αξιωματικούς στα υποβρύχια του Βασιλικού Ναυτικού, Υποπλοίαρχο Ιωάννη Κοντόπουλο (48 ετών από τη Σμύρνη) και Αρχικελευστή Βασίλειο Μαλλιόπουλο (37 ετών από τη Φιλαδέλφεια της Μ. Ασίας), τους αδελφούς Δημήτριο Γιαννάτο (ιδρυτή του τμήματος καλαθοσφαίρας του Παναθηναικού) και Κωνσταντίνο Γιαννάτο (ιατρό), τη φοιτήτρια του Χημικού Γαβριέλλα Μαλλιοπούλου, την Μαρία Γιαννάτου – Μπάλτσερ, τον Μιχαήλ Παπάζογλου, τον Αθανάσιο Μοσχονά και άλλους.
Σχετικά με τους δύο στενούς συνεργάτες του Γ. Ιβάνωφ, Αξιωματικούς του Βασιλικού Ναυτικού, ο Υποπλοίαρχος Ι. Κοντόπουλος θα συλληφθεί στις 8.9.1942 και στις 2.12.1942 θα καταδικαστεί εις θάνατον από το Γερμανικό Στρατοδικείο, ενώ η σύζυγός του θα καταδικασθεί σε 5 χρόνια ειρκτή για «παροχή βοήθειας σε υπήκοο εχθρικού κράτους». Ο Βασίλειος Μαλλιόπουλος θα συλληφθεί την 19.10.1941 και θα καταδικασθεί δις εις θάνατον από το Γερμανικό Στρατοδικείο την 2.12.1942 . Αμφότεροι θα κρατηθούν στις φυλακές Αβέρωφ (στο ίδιο κελί) και θα εκτελεστούν μαζί με τον Γεώργιο Ιβανώφ την 4.1.1943 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Η συνεργάτης του Μαρία Γιαννάτου Μπάλτσερ θα εκτελεστεί «δια πελέκεως» (γκιλοτίνα) στην Βιέννη μαζί με την Ηρωίδα της ΠΕΑΝ Ιουλία Μπίμπα.
Θα συνεργαστεί με δύο κορυφαίες μορφές της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης τη Λέλα Καραγιάννη, την οργάνωση της οποίας ‘’Μπουμπουλίνα’’ θα προμηθεύσει με ασύρματο, ενώ όταν ο Ιβάνωφ θα επικηρυχθεί από τους Γερμανούς, η Καραγιάννη θα του προσφέρει καταφύγιο, και τον Κώστα Περρίκο, με σύνδεσμο τον Κωνσταντίνο Γιαννάτο. Με μέλη της ‘’Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιζομένων Νέων’’ (Π.Ε.Α.Ν) θα συνεργαστεί στο σαμποτάζ στο εργοστάσιο Μαλτσινώτη.
Θαρραλέος, ευρηματικός και ριψοκίνδυνος εξελίσσεται σε ένα από τους κορυφαίους σαμποτέρ στην κατεχόμενη Ευρώπη. Από ενέργειές του βυθίζονται γερμανικά πλοία, καταστρέφονται αεροπλάνα και προκαλούνται σοβαρές φθορές (ανατίναξη εγκαταστάσεων) στα αεροδρόμια της Ελευσίνας, του Τατοίου και του Χασανίου (Ελληνικού).
Το σημαντικότερο κατόρθωμά του (θεωρείται ως το κορυφαίο σαμποτάζ στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) είναι αυτό στο εργοστάσιο των αδελφών Μαλτσινιώτη, μετέπειτα ΠΥΡΚΑΛ, όπου κατασκευάζονται πυρομαχικά και επισκευάζονται οι κινητήρες των γερμανικών πολεμικών αεροσκαφών. Ο Γεώργιος Ιβάνωφ, με τη συνεργασία εργατών οργανωμένων στο Ε.Α.Μ και την Π.Ε.Α.Ν, θα οργανώσει και θα εκτελέσει το πλέον επικίνδυνο και ευφάνταστο σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη. Κάτω από τα μάτια των Γερμανών φρουρών, θα διοχετεύουν μεταλλικά σφαιρίδια (ρινίσματα)- τα οποία μετέφεραν στο στόμα τους – στους επισκευαζόμενους κινητήρες αεροσκαφών, με αποτέλεσμα αυτοί, όταν τίθεντο σε λειτουργία, να καθίστανται ελαττωματικοί και εκατοντάδες γερμανικά αεροσκάφη (υπολογίζονται σε περίπου 400) να καθηλωθούν στο μέτωπο της Βορείου Αφρικής.
Δύο άλλα περιστατικά χαρακτηριστικά της ευρηματικότητας και του θάρρους του: α) Σε σαμποτάζ που σχεδίασε και εκτέλεσε ο ίδιος κατά εχθρικού στόχου στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας με «χελώνες» (εκρηκτικά με διπλές λαβές, μαγνητικό σύστημα και ένα είδος βεντούζας, που κολλούσε στα πλευρά του πλοίου, όσο χαμηλά τόσο πιο ασφαλής ήταν η επιτυχία του), για να μη γίνει αντιληπτός πήγε κολυμπώντας από το Σκαραμαγκά στη Σαλαμίνα και β) Τον ασύρματο που προμήθευσε στη Λέλα Καραγιάννη, το μετέφερε σπίτι της με μία νεκροφόρα, στο φέρετρο της οποίας ευρίσκετο ως πτώμα η συνεργάτης του Γαβριέλλα Μαλλιοπούλου και κάτω από τα πόδια της ήταν κρυμμένος ο ασύρματος.
Στις 18.12.1941 η Αθήνα γεμίζει με προκηρύξεις του Γερμανικού Φρουραρχείου που υπόσχονται 500.000 δραχμές (ακόμη η δραχμή δεν είχε χάσει την αξία της) και άφθονα τρόφιμα σε όποιον βοηθούσε στη σύλληψη του Γ. Ιβάνωφ. Τρεις ημέρες μετά ο Γερμανός Στρατιωτικός Διοικητής εκδίδει ανακοίνωση, που δημοσιεύεται σε όλες τις εφημερίδες, με την οποία ο Ιβάνωφ χαρακτηρίζεται ως «επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια εγκληματίας» και απειλεί ότι θα τιμωρηθεί με θάνατο «οποιοσδήποτε βοηθεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή παρέχει στέγη εις τον καταζητούμενο. Επίσης δια θανάτου θα τιμωρηθεί οιοσδήποτε γνωρίζει τον τόπο διαμονής του καταζητούμενου και δεν τον αναφέρει αμέσως».
Με προδοσία φιλικού του προσώπου θα συλληφθεί, όμως αν και σιδεροδέσμιος θα κατορθώσει να δραπετεύσει από το αυτοκίνητο που τον οδηγεί στην Κομμαντατούρ. Τη δεύτερη φορά επικηρύσσεται με το ποσόν των δύο εκατομμυρίων δραχμών και μάλιστα με τη δυνατότητα να εισπραχθεί ολόκληρο σε τρόφιμα. Πάλι με προδοσία θα συλληφθεί την 8.9.1942 και θα καταδικασθεί τρις εις θάνατον.
Το γεγονός της θανατικής του καταδίκης δεν τον πτοεί, ούτε το γεγονός ότι στις φυλακές Αβέρωφ μένει μόνος στο κελί και του απαγορεύεται να προαυλίζεται ή να σιτίζεται με τους υπόλοιπους κρατούμενους. Το μόνο που του «επιτρέπεται» είναι με χειροπέδες και με συνοδεία φύλακα μία φορά την ημέρα να βγαίνει στην αυλή για να αδειάζει το δοχείο νυκτός. Με την ωραία φωνή του τραγουδάει ελληνικά και πολωνικά τραγούδια και εμψυχώνει τους συγκρατούμενούς του.
Ξημερώματα της Δευτέρας 4.1.1943 μαζί με τους στενούς συνεργάτες του Ιωάννη Κοντόπουλο, Δημήτριο Γιαννάτο και Βασίλειο Μαλλιόπουλο οδηγούνται στην Καισαριανή για εκτέλεση. Ατρόμητος απέναντι στο θάνατο, όπως και απέναντι στους καταχτητές, φεύγοντας από τη φυλακή, αποχαιρετά τους συγκρατούμενούς του φωνάζοντας τους «Μη ξεχνάτε παιδιά, εκδίκηση», «Γειά σας λεβέντες, ζήτω η Ελλάς» .
Στη διαδρομή για τον τόπο εκτέλεσης κατορθώνει και πάλι να διαφύγει από τους δεσμώτες του, αυτοί τον πυροβολούν και σοβαρά τραυματισμένο στο μηρό, τον συλλαμβάνουν. Τραυματισμένος εκτελείται στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής και τα τελευταία λόγια του είναι «ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ, ΖΗΤΩ Η ΠΟΛΩΝΙΑ» .
Μετά θάνατο θα τιμηθεί με τα ανώτατα πολεμικά παράσημα της Ελλάδας, της Πολωνίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Η ζωή του θα γυριστεί κινηματογραφική ταινία στην Πολωνία. Το όνομά του θα δοθεί σε δρόμους στις δύο του πατρίδες ενώ αγάλματα του κοσμούν πλατείες στις δύο χώρες. Η ομάδα του ο Ηρακλής Θεσσαλονίκης θα δώσει το όνομά του στο κλειστό του Γυμναστήριο. Ο τάφος του Ήρωα βρίσκεται στο Γ’ Νεκροταφείο Αθηνών με την επιγραφή «Έπεσε υπέρ της Ελευθερίας»
